از اولین بار که نام اِستَن (Stan) به عنوان نمادی از هواداران متعصب و وسواسی مطرح شد تقریبا بیست سال گذشته است. استن نام یکی از هجده ترک آلبوم تحسین شده The Marshal Mathers LP اثر امینم (Eminem) رپر آمریکایی است. امینم در این آهنگ داستان طرفداری را روایت میکند که از شدت علاقه به خواننده محبوبش به جنون رسیده و مرتکب قتل و خودکشی میشود. حال بعد ازگذشت دو دهه، با روی کار آمدن گوشی های هوشمند همه فن حریف و پلتفرم های رنگارنگ سوشال مدیا، استن بودن تبدیل به یک فرهنگ در میان عامه مردم شده است.
اما اِستَن یعنی چه؟
بعضی از مردم باور دارند واژه استن (Stan) از ترکیب دو کلمه (Stalker) به معنی کسی که به طور وسواس گونه و آزاردهنده ای کسی را تعقیب میکند با کلمه ی (Fan) به معنی هوادار ساخته شده، در حالی که دیگران آن را برگرفته از آهنگ امینم می‌دانند. به هر حال این کلمه ریشه ی مثبتی ندارد.
همه چیز آنلاین رقم می‌خورد
همچنین پدیده ی استن یک پدیده ی معاصر نیست و فرم ابتدایی این رفتار وسواس گونه را میتوان در طرفداران سرسخت گروه بیتلز (Beatles) که به آن Beatlemania میگفتند مشاهده کرد. اما تفاوت آن زمان با پدیده ای که ما امروز مشاهده می‌کنیم وجود اینترنت است. درحالی که همه آنلاین هستند و همه چیز به صورت آنلاین اتفاق می افتد.
از بس که سرت تو اون گوشیه!
رسانه های اجتماعی ترند های گوناگونی را به زندگی روزمره ما تزریق کرده اند. چه خوشمان بیاید چه نیاید رفتار های ما تحت تاثیر ساختار رسانه های اجتماعی شکل میگیرد. از رفتار های عکس العمل وار در برابر سیل تصاویری که هرروز از اینستاگرام می‌بینیم تا حمله به نظر و کلامی که در فضای “کم گوی و گزیده گوی” توییتر به مزاج ما خوش نیامده است.
این بیرون سرده می‌شه بیام تو؟
یکی از اشتراکات رفتاری ما در رسانه های اجتماعی دنبال کردن هنرمند محبوبمان و آثار، تصاویر و متونی است که او به اشتراک می‌گذارد. همه ما از احساس نزدیکی با خواننده، نقاش، آهنگساز و به طور کلی هنرمند مورد علاقه مان لذت می‌بریم. در حالی که پاندمی ویروس کرونا بیشتر از قبل مارا به عنوان طرفدار به فضای شخصی هنرمند برده است.
بخش روشن ماه، بخش تاریک ماه
با وجود ریشه و بار منفی ای که کلمه استن با خود حمل میکند. طرفداران به استن بودن خود افتخار میکنند و هرجا که بتوانند آن را اعلام و از آن استفاده خواهند کرد. با بوجود آمدن فن بِیس های گوناگون برای هر هنرمند گاها این طرفداران و پایگاه های طرفداری نام بخصوصی برای خود را انتخاب میکنند.
به طور مثال طرفداران جاستین بیبر (Justin Bieber) به خود beliebers می‌گویند. نیکی میناج Barbz را دارد و به طرفداران پروپا قرص بیانسه BeyHive می‌گویند. این استن ها با ایجاد ارتباط در سوشال مدیا اگر به اندازه کافی انگیزه پیدا کنند، میتوانند مسیر کلی یک آرتیست و هر آنکس که در مسیرشان قرار گیرد را تغییر دهند.
این تغییرات قدرت در داینامیک چرخه هنرمند و طرفدار یک لوپ تکراری میسازد که در این لوپ مخاطب میتواند به هنرمند نحوه و نوع تولید و ارائه آثار و اجرا ها را دیکته کند اما در دست دیگر برای هنرمندانی که دید هنری خوب و شخصیت آنلاین محبوبی دارند میتواند به نحوی مثبت ثمر بخش باشد.
کلید اصلی هویت فرهنگی ماست
اگر مقاله ما درباره ی ارتباط فرهنگ و هویت فرهنگی با موسیقی را در آکادمی هنر خوانده باشید، میدانید که موسیقی و ارتباطاتی که طبق سلیقه موسیقایی ما شکل میگیرد بخش مهمی از هویت فرهنگی ما را میسازد. حتی میتوان گفت بخشی از ارتباطات انسانی ما در گرو سبک موسیقی ای است که هرروز از آن لذت می‌بریم. در ساده ترین حالت ممکن میزان شباهت یا تفاوت موسیقی مورد علاقه ما با والدینمان باعث رقم خوردن فعل و انفعالاتی میشود که همه ی آن ها خوشایند نیستند اما برای شکلگیری هویت فرهنگی ما ضروری هستند.
شاید مادر شما از پوستر خواننده ی متال مورد علاقه تان که در آن سر تا پا آرایش و تتوست و بر دیوار اتاق شما جا خوش کرده ناراضی باشد. اما زمانی که دوستتان به شما سر میزند از میزان “خفن” بودن آن پوستر شگفت زده میشود. اما استن بودن سطوح شدید تری از یک علاقه یا سلیقه را نشان می‌دهد و در عین اینکه موجب آشنایی با کسانی که سلیقه ی نزدیک به شما دارند میشود و به شکل گیری هویت فرهنگی اجتماعیتان کمک می کند، به سادگی میتواند به لبه های افراط و هواداری وسواسی کشیده شود. در واقع زمانی که شما بر روی یک فرد تمرکز می‌کنید ممکن است هویت خود را گم کنید.
شما برای این رفتار وسواسی مجوز دارید؟
استن ها در تمامی سطوح رسانه های اجتماعی، مخصوصا اینستاگرام دیده می‌شوند. جایی که مخاطب توسط شخص هنرمند یا مدیر و گرداننده ی صفحه ی سلبریتی هرروز و هر ساعت توسط تصاویر و متون مختلف بمباران می شود. این تصاویر گاه از جوانب زندگی شخصی سلبریتی است و گاه از آثار تولیدی اوست حتی ممکن است هنرمند یا سلبریتی مورد نظر گپ و گفتی خودمانی با مخاطبین و هوادارانش داشته باشد.
این بمباران رسانه ای باعث دسترسی بدون محدودیت مخاطب و هوادار به سلبریتی میشود. این دسترسی نامحدود به هنرمند یا سلبریتی باعث میشود مردم فکر کنند متعصب شدن بر روی سلبریتی محبوبشان، زندگی شخصی آن ها را به بحث گذاشتن یا حمله کردن به کسانی که این سلبریتی یا هنرمند بخصوص شخصیت محبوبشان نیست اشکالی ندارد. در این مورد فرهنگ استن بودن به این پیگیری آزار دهنده افتخار میکند و قلدری را ترویج می‌دهد.
چاره چیست؟
سلبریتی ها باید پا پیش بگذارند و بین خود و هوادارانشان فاصله امنی ایجاد کنند. آنها باید هرکدام با ارتباط برقرار کردن با طرفداران خود آن هارا به صبوری در برابر نظرات مخالف دعوت کنند. همچنین میتوانند با اشاره مستقیم به رفتار های مسموم طرفداران خود از رفتار ها، برخورد ها و اتفاقات خشونت آمیز و افراطی مانع بروز این دست رفتار ها شوند.
امیدواریم تا فرهنگ استن تبدیل به فرهنگی سالم به دور از وسواس و افراط برای لذت بردن از آثار هنرمند محبوب هر فرد با هر سلیقه ای شود.
