شراره ی نوری لنز (Lens Flare) در عکاسی و فیلم چیست؟

شراره ی نوری لنز (Lens Flare) چیست؟ هنگامی که پرتوهای نوری، از منابعِ روشنِ نور (مانند خورشید یا نور مصنوعی) مستقیما به قسمت جلویی لنز دوربین می‌ رسند، می ‌توانند به طور بالقوه از عناصر مختلف لنز، دیافراگم و حتی سنسور برگردانده شده و منعکس شوند و باعث کاهش کیفیت تصویر و ایجاد اشیا ناخواسته در تصاویر شوند.

این اثر که بیشتر به عنوان “فلار لنز” شناخته می شود، می تواند به روش های مختلفی بر روی تصاویر تاثیر بگذارد: می تواند کنتراست تصویر را با ایجاد مه در رنگ های مختلف به شدت کاهش دهد، می تواند هاله هایی دایره ای یا نیمه دایره ای یا “سایه” و حتی اشیاء نیمه شفاف با شدت رنگ های مختلفی را با شکل های عجیب و غریب اضافه کند. فلار همیشه در عکاسی نامطلوب نیست – گاهی اوقات به طور خلاقانه برای افزودن عناصر هنری به تصاویر استفاده می شود. در واقع، فلار لنز اغلب عمدا به فیلم و بازی های رایانه ای اضافه می شود تا حس واقع گرایی را القا کند و تجربه ی بصری بیننده را تقویت کند.

شراره ی نوری لنز (Lens Flare) در عکاسی و فیلم چیست؟ — تصویری که فلار لنز شدیدی را نشان می دهد

برای کمک به تصمیم گیری در مورد استفاده از فلار در تصاویر، این ایده ی خوبی است که در وهله ی اول دلیل وقوع آن را درک کنید. بیایید دلایل فلار را با جزئیات مرور کنیم، سپس راه های استفاده، کاهش یا شاید اجتناب صد در صدی از آن را مورد بحث قرار دهیم.

اثر شراره ی نوری لنز (Lens Flare) چیست؟

فلار لنز زمانی اتفاق می افتد که نقطه ای از منبع نور مانند خورشید، بسیار روشن تر از بقیه ی صحنه باشد، و یا در تصویر حضور داشته باشد (در زاویه ی دید لنز)، یا به عنصر جلویی لنز برخورد کند. حضور در تصویر بسته به موقعیت این منبع نور روشن، می تواند منجر به ایجاد مه یا فقدان کنتراست زیاد، گوی ها و مصنوعات چند ضلعی پراکنده در سراسر تصویر، اشکال نیم دایره ای با رنگ های رنگین کمان، یا ترکیبی از همه ی موارد فوق شود. این اتفاق به دلیل انعکاس های داخلی ای است که درون لنز و حتی بین سنسور تصویر برداری و لنز اتفاق می افتد (اطلاعات بیشتر در زیر قرار دارد). به تصویر زیر دقت کنید:

همانطور که می بینید، پرتوهای نور معمولی (قرمز) مسیر عادی خود را دنبال می کنند و مستقیما به صفحه ی (سبز) می رسند، در حالی که پرتوهای نور روشن (آبی) می توانند از سطوح لنز جدا شده و منعکس شوند و به قسمت های مختلف کادر ختم شوند (قسمت های نقطه دار آبی). در حین حرکت در راستای لنز، در صورت توقف، نور می تواند از دیافراگم لنز نیز منعکس شود و در نتیجه فلار قابل توجه تری ایجاد می شود.

تصویر بالا به طور کلی فلار لنز را نشان می دهد. تولید کنندگان و عکاسان معمولا دو نوع فلار لنز را شناسایی می کنند: فلار پرده ای (veiling) و فلار شبح مانند (ghosting). در حالی که هر دو معمولا با یکدیگر عملکرد خوبی دارند، لنزهای خوب با سطوح عناصر لنز چند لایه می توانند به طور قابل توجهی فلار پرده ای را در تصاویر کاهش دهند.

شراره ی نوری لنز پرده ای (Veiling Flare) چیست

فلار پرده ای معمولا زمانی رخ می دهد که منبع نور روشن، خارج از زاویه ی دید لنز باشد، یعنی در تصویر

وجود نداشته باشد، اما پرتوهای نور آن، همچنان به عنصر جلویی برسند. این منجر به ایجاد یک مه بسیار قابل توجه یا عدم کنتراست می شود، جایی که نواحی تیره ی کادر با رنگ های بی ثبات، روشن تر می شوند و به نظر می رسد که شسته شده اند. لنزهای با کیفیت با عناصر لنز چند لایه، می توانند به کاهش فلار پرده ای کمک کنند. برای مثال، فناوری انحصاری Nano Crystal Coat که بر روی لنزهای حرفه‌ ای استفاده می‌ شود، کمک زیادی به تحت کنترل نگه داشتن فلار پرده ای می‌کند. به تصویر زیر که با لنز 58 میلی متری f/1.4G نیکون گرفته شده است، نگاهی بیندازید:

می‌بینید که خورشید درست بالای سوژه و خارج از ناحیه ی تصویر قرار داشت، اما پرتوهای نور آن، همچنان به لنز می‌ رسید و در اطراف کودک در عکس، فلار پرده ای ایجاد می‌کرد. فلار پرده ای نه تنها اطراف خورشید را تحت تاثیر قرار داد، بلکه تاثیر شدیدی بر روی مو، صورت و حتی لباس کودک داشت و در نتیجه کنتراست را کاهش داد. در این مورد، فلار پرده ای در واقع به عمد استفاده شده بود، و یک شات روشن را ایجاد می کرد.

متأسفانه، فلار پرده ای می تواند توسط عوامل متعددی تشدید شود، مانند گرد و غبار داخل لنز، قسمت جلویی کثیف، فیلتر لنز کثیف یا با کیفیت پایین، عدم وجود فناوری های چند لایه ای ضد انعکاس و غیره. در برخی موارد، این اثر می تواند در تصاویر، بسیار بد به نظر برسد. به تصویری که توسط یک لنز بسیار قدیمی با فوکوس دستی نیکون NIKKOR-S 50 میلی‌متری f/1.4 Ai تولید شده است، نگاه کنید:

Veiling Flare — یک لنز فوکوس دستی قدیمی، فلار پرده ای شدیدی ایجاد می‌کرد

همانطور که می بینید، این لنز انتخاب مناسبی برای عکاسی در برابر خورشید نبود – کل تصویر را مبهم نشان می داد و عملا هیچ جزئیات قابل مشاهده ای از در عکس وجود نداشت. بخشی از دلیل آن کمبود فناوری‌ های چند لایه ای و بخشی دیگر گرد و غبار های ریز بود که در طول سال ‌ها در داخل لنز انباشته شده بود و باعث انعکاس مضاعف می ‌شد.

شراره ی نوری لنز شبح مانند (Ghosting Flare) چیست

برخلاف فلار پرده ای که باعث می ‌شود تصاویر، با کنتراستی بسیار مه ‌آلود به نظر برسند، فلار شبح مانند یا «شبح»، نشان‌ دهنده ی تمام مصنوعاتی است که در تصویر قابل مشاهده هستند، خواه انعکاس منابع روشن باشد یا اشکالی شبیه به دیافراگم لنز. این گوی ‌ها با رنگ‌ ها و اشکال مختلف، معمولا در یک خط مستقیم از منبع نور ظاهر می ‌شوند و می‌ توانند کل تصویر را با ده‌ ها مصنوع مختلف بپوشانند. به مقایسه ی زیر از 4 عدد از لنزهای زوم 70-200 میلی متری مختلف نگاه کنید:

جدا از فلار پرده ای مرئی ای که در تصاویر قابل مشاهده است، می توانید مصنوعات یا گوی های دایروی مختلفی را نیز در هر تصویر مشاهده کنید – که به آن ها “شبح” گفته می شود. تعداد کل این شبح ها بر اساس تعداد عناصر موجود در هر لنز متفاوت است. به طور معمول، هر چه عناصر بیشتر باشند، شبح های بیشتری در تصاویر ظاهر می شوند. از آن جایی که لنزهای زوم 70 تا 200 میلی‌ متری طراحی پیچیده ‌ای به همراه ده ‌ها عنصر دارند، می ‌توانید ببینید که تقریبا هر لنزی از فلار پرده ای و فلار شبح مانند رنج می‌ برد. لنزهای 70 تا 200 میلی‌ متری نیکون با حداقل مقدار حالت روح (ghosting) در تصاویر، زمام بازی را به دست می گیرند.

علاوه بر این، همانطور که قبلا در بالا اشاره کردم، هنگامی که یک لنز متوقف می شود، دیافراگم لنز می تواند باعث انعکاس داخلی شود. هنگامی که لنز به حداقل دیافراگم خود کاهش می یابد، این اثر به شدت تقویت می شود، به همین دلیل است که حالت روح دیافراگم معمولا در دیافراگم های بالا مانند f/1.4 مرئی نیست، اما در چیزی مانند f/16 کاملا قابل توجه است. بنابراین اگر شبح های چند ضلعی را در عکس های خود مشاهده کردید، فقط بدانید که از دیافراگم لنز می آیند.

شراره ی نوری لنز سنسور – فلار نقاط قرمز (Sensor / Red Dot Flare) چیست

من به فلار در نتیجه ی تابش نور بین سنسور تصویر برداری و عناصر لنز به عنوان “فلار با نقاط قرمز” اشاره کرده ام، اما می توان آن را “فلار سنسور” نیز نامید. بر خلاف فلار لنز، فلار در نقاط قرمز، نه تنها نوری است که توسط عناصر لنز و دیافراگم منعکس می شود، بلکه نوری است که از سنسور تصویر برداری به لنز منعکس می شود و سپس به سنسور تصویر برداری باز می گردد. همانطور که در مقاله ی «مسئله ی فلار در نقاط قرمز» من به طور مفصل توضیح داده شد؛ متاسفانه، به نظر می‌ رسد دوربین ‌های بدون آینه ی جدید تر با فواصل کوتاه، بطور خاص در معرض این مشکل هستند. در این تصویر می بینید که فلار در نقاط قرمز یا سنسور چگونه بنظر می رسد:

جدا از گوست های دیافراگم چند ضلعی، می توانید دسته ای از نقاط قرمز را که خورشید را احاطه کرده اند مشاهده کنید – اینها میکرولنزهای روی سنسور دوربین دیجیتال هستند که در تصویر تقویت می شوند.

عوامل تاثیر گذار بر شراره ی نوری لنز (Lens Flare)

در حالی که بیشتر لنزهای مدرن با فناوری ‌های چند لایه ای ویژه، برای کاهش فلار طراحی شده ‌اند، حتی برخی از بهترین لنزهای حرفه ‌ای نیز ممکن است تصاویر را با شبح‌ های قابل مشاهده و حتی شراره های نوری (فلار) نشان دهند. این به این دلیل است که موقعیت منبع نور در کادر و زاویه ای که نور به لنز می رسد (و متعاقبا فیلم یا حسگر دوربین)، تاثیر شدیدی بر چگونگی وقوع فلار در تصاویر و شدت آن دارد. علاوه بر این، عوامل دیگری نیز وجود دارد که در بالا به آن ها اشاره کردم که می توانند به طور جدی روی تصاویر تاثیر بگذارند. بیایید با جزئیات بیشتر به این موارد نگاه کنیم:

1. عناصر لنز – هرچه عناصر لنز بیشتر باشند، شبح های بیشتری در تصاویر بوجود می آیند.

2. فاصله ی کانونی – لنزهایی با زاویه دید عریض، نه تنها برای کنترل فلار طراحی شده اند، بلکه فواصل کانونی کوتاه تر باعث می شود منبع نور کوچک تر به نظر برسد. از سوی دیگر، لنزهای تله فوتو عملکرد بسیار بدتری دارند زیرا همه چیز را تقویت می کنند و از این رو دارای کلاهک های بزرگ یا طویل هستند.

3. طراحی لنز – طراحی خوب لنز قطعا می تواند بر فلار لنز تاثیر بگذارد. به عنوان مثال، نیکون لنزهایی با عناصر جلویی فرو رفته طراحی کرده است، که می تواند تا حد زیادی فلار و حالت روح را بدون استفاده از فناوری های لایه ای گران قیمت کاهش دهد. به مقایسه ی لنزهای 50 میلی‌متری زیر نگاهی بیندازید. می ‌بینید که آخرین نسل لنزهای 50 میلی‌متری به وضوح عملکرد بهتری از همتایان AF-D خود در مدیریت شراره های نوری (فلار) و حالت های روح ها دارند:

4. چند لایه ای ها – عناصر لنز چند لایه ای (MRC) قطعا تاثیر زیادی بر عملکرد فلار دارند.

5. فیلترها – فیلترهایی با کیفیت پایین به علت ایجاد مشکلاتی نظیر فلار و حالت روح بیشتر در تصاویر، شناخته شده هستند.

6. گرد و غبار لنز – همه ی لنزها در طول زمان گرد و غبار جمع می کنند و گرد و غبار داخلی می‌ تواند باعث بروز مشکلات بیش تر در فلار پرده ای شود.

7. تمیزی عنصر جلویی – انگشتان چرب و سایر ذرات روی عنصر جلویی نیز می توانند مشکلاتی نظیر فلار یا حالت روح بیش تری ایجاد کنند.

فلار لنز همیشه نامطلوب نیست — SLT-A65V + DT 16-80mm F3.5-4.5 ZA @ 20mm, ISO 100, 1/400, f/11.0

چگونگی اجتباب از شراره ی نوری لنز (Lens Flare)

اگر نمی خواهید فلار را در تصاویر خود ببینید، می توانید چند قدم ساده برای جلوگیری از نمایش آن در تصاویر خود انجام دهید:

در زیر مراحلی وجود دارد که می توانید برای جلوگیری از فلار لنز انجام دهید

از کلاهک لنز استفاده کنید

درست است – قطعا دلیلی برای تولید این کلاهک ها وجود دارد. آن ها کمک زیادی به جلوگیری از رسیدن اشعه های مستقیم نور خورشید به عنصر جلویی می کنند.

از دست یا شی دیگری استفاده کنید

قرار دادن دست روی لنز برای جلوگیری از تابش نور خورشید می تواند فلار و حالت روح را کاملا از بین ببرد. یک روش بسیار ساده که جوابگو است!

از لنزهای باکیفیت استفاده کنید

لنزهای با کیفیت بالا و درجه یک گران هستند، اما اغلب با فناوری ‌های لایه ای شگفت ‌انگیزی عرضه می ‌شوند که به کاهش چشمگیر یا حتی حذف مشکلات فلار کمک می‌کند.

به جای لنزهای زوم از لنزهای پرایم استفاده کنید

به طور کلی، لنزهای پرایم فرمول های نوری ساده تری نسبت به زوم دارند و قطعا عناصر نوری کمتری دارند. هر چه با عناصر کمتری سر و کار داشته باشید، فلار کمتری در تصاویر نشان داده می شود.

تغییر زاویه ی دید یا قاب بندی

گاهی اوقات فقط تغییر موقعیت منبع نور در عکس شما می تواند تفاوت زیادی ایجاد کند.

متاسفانه، با وجود اینکه که استفاده از کلاهک لنز و آگاهی از اینکه که می توانید نور را با دست یا اشیاء دیگر مسدود کنید؛ اتفاق خوبی است، اما عکاسی مستقیم از خورشید و قرار دادن آن در تصویر، این تلاش ها را بی فایده می کند. برای چنین موقعیت ‌هایی، زاویه ی دید یا قاب بندی را به طور کامل تغییر دهید یا از لنزهای با کیفیت با عناصر لنز چند لایه استفاده کنید.

پرسش‌های متداول در مورد فلار لنز

در زیر برخی از سوالات متداول در رابطه با فلار لنز آورده شده است:

چه چیزی باعث شراره ی نوری لنز می شود؟

فلار لنز معمولا توسط یک منبع نور روشن ایجاد می شود. اثر فلار لنز بسته به محل منبع نور در قاب، ممکن است متفاوت باشد. اگر منبع نور بسیار قوی باشد (مانند خورشید)، حتی اگر خود منبع نور در تصویر نباشد، پرتوهای نور آن می توانند به جلوی لنز برسد و باعث ایجاد فلار لنز شوند.

آیا شراره ی نوری لنز بد است؟

فلار لنز می تواند به تصاویر شما آسیب برساند، به خصوص زمانی که قسمت بزرگی از تصویر را بپوشاند. با این حال، فلار همه ی لنزها بد نیست – حتی برخی از عکاسان و فیلمبرداران عمدا از فلار در تصاویر و فیلم های خود استفاده می کنند تا سینمایی به نظر برسند.

چگونه از شر شراره ی نوری لنز خلاص شویم؟

حذف منابع نور شدید از کادر و همچنین عدم ورود اشعه های نور به لنز، می تواند فلار لنز را به طور کامل از بین ببرد. هنگام عکاسی در نور روز، مطمئن شوید که از کلاهک لنز استفاده می کنید تا مانع از رسیدن اشعه های خورشید به جلوی لنز شوید.

چگونه می توان فلار لنز را در شب متوقف کرد؟

اگر می خواهید هنگام عکاسی در شب، فلار لنز را کاهش دهید، باید از استفاده از دیافراگم های کوچکی که می توانند اثر فلار لنز را در تصاویر شما افزایش دهند، خودداری کنید. علاوه بر این، سعی کنید از یک لنز پرایم با کیفیت بالا با لایه های خوب که به مقابله با فلار لنز کمک می ‌کند، استفاده کنید. در نهایت، مطمئن شوید که تمام فیلترها را از لنز خود جدا کرده اید.

آیا برای جلوگیری از فلار لنز باید از کلاهک لنز در شب استفاده کنم؟

کلاهک لنز برای جلوگیری از رسیدن اشعه های خورشید به جلوی لنز طراحی شده است. با این حال، اگر در شب عکاسی می‌کنید و ماه یا چراغ‌ های روشن خیابان ها در بالای سرتان وجود دارد، باید از کلاهک لنز خود استفاده کنید.