سرعت شاتر یکی از مهم‌ترین مشخصه هایی است که به عنوان یک عکاس باید با آن آشنا باشید. در یک تعریف جامع ، سرعت شاتر مدت زمانی است که سنسور دوربین (یا فیلم آنالوگ) در معرض نور قرار می گیرد، در واقع مدت زمانی که دوربین شما مشغول ثبت عکس است. هرچند این موضوع ساده به نظر می رسد ، اما سرعت شاتر تأثیر بسیار زیادی روی ظاهر تصاویر دارد. در این مقاله ما 7 مورد از مهم‌ترین نکات برای درک سرعت شاتر و انتخاب بهترین تنظیمات ممکن را بررسی خواهیم کرد.
اگر مبتدی هستید و می خواهید درباره ی سرعت شاتر اطلاعات اولیه بدست بیاورید اول این مقاله را بخوانید: سرعت شاتر چیست؟
1. ارتباط سرعت شاتر (Shutter Speed) و نوردهی (Exposure)
بزرگترین و بارز ترین کاری که سرعت شاتر انجام می دهد این است که تصاویر شما را روشن تر یا تاریک تر می سازد. سرعت شاتر بر نوردهی (Exposure) تاثیر می گذارد و به شکل فیزیکی مقدار نوری که دوربین ثبت میکند را تغییر می دهد.
برای درک بهتر، این موضوع را مانند بیرون رفتن در یک روز بارانی در نظر بگیرید. در صورتی که فقط چند ثانیه زیر باران باشید، مشکلی برایتان پیش نخواهد آمد اما اگر چند دقیقه زیر باران بمانید، کاملا خیس خواهید شد.
این اتفاق تفاوت چندانی با چیزی که در عکاسی تحت عنوان سرعت شاتر مشاهده می کنیم نخواهد داشت. یک سرعت شاتر طولانی، سنسور دوربین شما را برای مدت زمان طولانی در معرض نور قرار خواهد داد. در نتیجه تصویر شما روشن‌تر خواهد بود. یک سرعت شاتر کوتاه به این معنی است که نور کمتری در عکس شما وجود خواهد داشت زیرا سنسور مدت کمی در معرض نور گرفته است.
در واقع روشنایی تصویر به این بستگی دارد که سنسور دوربین شما برای چه مدتی دنیای بیرون را ببیند. تصویر زیر یک مثال ساده برای این مورد است:
2. به خاطر سپردن مفهوم سرعت شاتر (Shutter Speed)
چرا ما به این امر سرعت شاتر می‌گوییم؟
ساده است. یک پرده شاتر فیزیکی در مقابل سنسور دوربین قرار دارد که مسیر نور را مسدود میکند. هنگام گرفتن عکس ، پرده شاتر کنار می رود و امکان برخورد نور به سنسور دوربین را فراهم می سازد.
مدت زمانی که نور به سنسور دوربین برخورد میکند، سرعت شاتر نامیده می‌شود. پس تعریف فنی سرعت شاتر به شرح زیر است:
مدت زمانی که سنسور (یا فیلم) دوربین شما در معرض نور قرار دارد.
3. یافتن محدوده سرعت شاترهای موجود در دوربین
هر دوربین محدوده‌ای از سرعت شاترهای مختلف را دارد که امکان انتخاب هر کدام از آن ها را به شما می دهد. برای مثال ممکن است دوربین شما قادر باشد تصاویری با سرعت 1/4000 ثانیه تا 30 ثانیه ثبت کند.
جهت تنظیم سرعت شاتر، شما باید در حالت دستی یا اولویت شاتر (در اکثر دوربین ها با S یا TV نشان داده شده) باشید. این مقدار را نمی توان در حالت Auto تنظیم کرد زیرا در حالت Auto یا خودکار سرعت شاتر توسط دوربین انتخاب می شود و شما کنترلی روی آن نخواهید داشت.
اگر می خواهید تصویر روشن تری داشته باشید باید از سرعت شاترهای سریع‌تر استفاده کنید. البته نیازی هم نیست که از سرعت شاتری مثل 30 ثانیه استفاده کنید و سرعت شاترهایی مثل 1/100 یا 1/25 ثانیه هم در بیشتر مواقع برای دستیابی به یک تصویر روشن کافی هستند.
در ادامه برخی از بهترین دوربین های موجود در بازار به همراه محدوده‌ی سرعت شاتر آن‌ها را مشاهده می کنید:
Nikon D850: 1/8000 to 30 seconds
Canon 5D Mark IV: 1/8000 to 30 seconds
Sony A7R III: 1/8000 to 30 seconds
Nikon D3400: 1/4000 to 30 seconds
Canon Rebel T6: 1/4000 to 30 seconds
Sony A6000: 1/4000 to 30 seconds
این محدوده‌ها در محدوده‌ی معمول سرعت شاتر در بیشتر دوربین‌ها هستند و به ندرت پیش می‌آید که به چیزی بیشتر از این مقادیر نیاز داشته باشید. حتی دوربین‌هایی با محدوده سرعت شاتر 1/4000 تا 30 ثانیه نیز برای اکثر اهداف مناسب می باشند.
همچنین شما نمی توانید هر مقدار دلخواهی از این بین انتخاب کنید. با وجود اینکه این موضوع جالب به نظر می رسد اما هیچ دلیل عملی برای اینکه بتوانید سرعت شاترهای عجیبی مثل 1/7878 ثانیه یا 1/99 ثانیه را انتخاب کنید وجود ندارد.
در عوض می‌توانید سرعت شاتر را در مقادیر یک سوم و برخی مواقع در مقادیر یک دوم تنظیم کنید. این موضوع کاملا به دوربین شما بستگی دارد. برای مثال در اکثر دوربین‌ها شما می‌توانید سرعت شاتر را روی 1 ثانیه، 1.3 ثانیه، 1.6 ثانیه و 2 ثانیه نیز تنظیم کنید (این مثال فقط یک نمونه‌ی کوچک از تمام محدوده‌ی سرعت شاتر است).
هنگامی که سرعت شاتر شما دو برابر می‌شود، مقدار نور ورودی به دوربین هم دو برابر خواهد شد.
4. هیچ سرعت شاتری را نادیده نگیرید
چرا دوربین‌ها به شما امکان انتخاب سرعت شاترهای مختلفی از 1/8000 ثانیه تا 30 ثانیه را می دهند؟ جواب ساده است؛ برخی صحنه‌ها روشن‌تر از صحنه های دیگر هستند.
در صورتی که در یک شب کاملا مهتابی اردو زده اید، محیط کاملا برای عکاسی تاریک خواهد بود و شما نور زیادی برای کار کردن در اختیار نخواهید داشت. در چنین مواقعی استفاده از یک سرعت شاتر طولانی (چیزی حدود 15 تا 30 ثانیه) به شما کمک خواهد کرد. در واقع اگر تصویری کاملا روشن می خواهید استفاده از این سرعت شاترها ضروری خواهد بود.
در موارد ممکن است این موضوع کاملا برعکس باشد. در صورتی که در یک روز آفتابی و روشن عکاسی می‌کنید، باید سرعت شاتر را روی چیزی حدود 1/500 یا 1/1000 ثانیه تنظیم کنید. این روش تنها کاری است که می‌توانید برای جلوگیری از گرفتن یک عکس با نوردهی بالا ( به شدت روشن) انجام دهید.
یقینا کنترل روشنایی یکی از مهم ترین دلایل برای انتخاب بهترین سرعت شاتر است اما تنها دلیل موجود نیست. شما باید مراقب Motion Blur نیز باشید. موشن بلور به دلیل از دست رفتن وضوح تصویر در سرعت شاتر های آهسته به دلیل وجود حرکت در صحنه رخ می دهد.
5. استفاده هوشمندانه از موشن بلور (تاری ناشی از حرکت)
فرض کنید که سرعت شاتر روی 1/2500 ثانیه تنظیم شده است. در این شرایط شاتر شما خیلی سریع‌تر از یک پلک زدن باز و بسته می‌شود. در این شرایط اگر از یک سوژه‌ی کاملا سریع عکاسی کنید چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
سوژه کاملا فریز شده به تصویر کشیده می شود.
در صورتی که سرعت شاتر به اندازه‌ی کافی سریع باشد، دوربین آنقدر دنیا را نمی‌بیند که متوجه حرکتی در آن شود. حتی سوژه‌های خیلی سریع (مثل ماشین‌ها یا پرنده‌های در حال پرواز) نیز اگر سرعت شاتر به اندازه‌ی کافی سریع باشد، به شکل فریز شده به تصویر کشیده می شوند.
بدین جهت بسیاری از عکاس های ورزشی و حیات وحش از چنین سرعت شاترهای سریعی استفاده می‌کنند. مثلا 1/500، 1/1000 و حتی 1/1200 ثانیه. در صورتی که سوژه‌ی شما خیلی سریع است، تنها روشی که می‌توانید یک عکس واضح یا شارپ از آن بگیرید همین حالت می باشد.
این موضوع فقط مختص سوژه‌های حیات وحش و ورزشی نیست. نگه داشتن دوربین با دست هایتان هنگام عکاسی نیز ممکن است باعث تار شدن تصویر شود.
صرف نظر از اینکه تا چه اندازه دست های شما ثابت هستند، گرفتن یک عکس واضح در سرعت شاتر های بالا هنگام نگه داشتن دوربین با دست غیر ممکن خواهد بود. (استفاده از پایه دوربین را می توان تقلب محسوب کرد!) معمولا گرفتن دوربین با دست در سرعت شاتر هایی مانند 1/50 یا سریع تر باعث موشن بلور نخواهد شد، اما این موضوع کاملا به لنز دوربین شما بستگی دارد.
تمام افرادی که یک عکس واضح بدون موشن بلور می‌خواهند باید به سرعت شاتر اهمیت بدهند. برای مثال خود من به عنوان یک عکاس مناظر اهمیت بسیار زیادی برای این موضوع قائلم. در روزهایی که باد می‌وزد و گیاهان و برگ‌ها در حال حرکت اند، پیدا کردن سرعت شاتر مناسب برای گرفتن یک عکس واضح آسان نیست.
نکته‌ی پایانی: در صورتی که در شرایط نوری تاریک عکاسی می کنید و برای ثبت عکس های روشن‌تر به سرعت شاتر طولانی تری نیاز دارید، یک سه پایه همراه داشته باشید. با همراه داشتن یک سه پایه خوب لرزش های دوربین به هیچ عنوان احساس نمی‌شوند، زیرا دوربین شما کاملا ثابت است.
این کاری است که من همیشه برای عکاسی منظره انجام می‌دهم. با این کار می‌توانم از تمام محدوده‌ی سرعت شاتر دوربینم (1/8000 to 30 seconds) بدون هیچگونه نگرانی بابت لرزش دوربین استفاده کنم.
البته در صورتی که سوژه در حال حرکت باشد، لرزش آن در تصویر دیده خواهد شد و میزان ثبات دوربین هیچگونه تاثیری نخواهد داشت.
بنابراین داشتن سه پایه همیشه نمی‌تواند وضوح تصویر را برای شما تضمین کند. اما اگر از این وسیله استفاده کنید، حداقل مطمئن خواهید بود که لرزش های دستتان، تاری عکس عکس را بیشتر نخواهد کرد.
بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که یک سرعت شاتر سریع انخاب کنید تا تمامی صحنه را فریز کند.
6. جنبه خلاقانه عکاسی را فراموش نکنید
موشن بلور همیشه چیز بدی نیست و برخی اوقات محشر است. برای مثال نگاهی به تصویر زیر بیاندازید. برای ثبت این عکس و برخورد موج ها به ساحل، از سرعت شاتر 30 ثانیه استفاده شده است.
این اصلا شبیه به ساحل به نظر نمی‌رسد. بلکه شبیه مه است. دلیل اصلی استفاده از سرعت شاتر خیلی طولانی (30 ثانیه) است که به موج‌ها امکان رفتن و آمدن را در طول مدت نوردهی داده است. نتیجه چیزی بین هوا و آب یا همان مه درآمده است.
موشن بلور یک ابزار هنری فوق‌العاده است و فقط هم مختص اقیانوس نیست. هرچیزی که حرکت میکند (آبشار ها، ابر ها، برگ ها، آتشفشان و…) می‌توانند در کنار سرعت شاتر پائین سبب خلق نتایج خوبی شوند. در نتیجه قسمت های متحرک عکس، حالتی بلوری زیبایی به خود می گیرند.
همچنین می‌توانید از موشن بلور برای حرکت افقی با سوژه استفاده کنید که منجر به ایجاد رگه هایی روی پس زمینه می‌شود. این تکنیک روش بسیار خوبی برای نشان دادن در حال حرکت بودن سوژه به واضح ترین شکل ممکن است. بهترین سرعت شاتر برای چنین تکنیکی معمولا چیزی حدود 1/15 می باشد، مگر اینکه از سوژه های خیلی سریع مانند موتور های مسابقه ای عکاسی کنید.
7. آشنایی با حالت های بالب ، Time و Sync
این بخش از مقاله کمی تخصصی است اما یادگیری آن بسیار مهم می باشد. برخی دوربین‌ها چیزی بیش از سرعت شاتر های معمولی که در بالا لیست شد را برای شما فراهم می‌کنند. برای مثال شما ممکن است گزینه‌های دیگری مثل T، B، x200 یا x250 را هم دیده باشید.
البته این تنظیمات اضافی در تمامی دوربین ها وجود ندارند و برخی دوربین ها فقط یک یا دو مورد از این تنظیمات را دارا می باشند. با این وجود خیلی مهم هستند و بررسی آن‌ها خالی از لطف نیست.
- B (Bulb) یا بالب یا شاتر باز : در این حالت سرعت شاتر دوربین به اندازه‌ی مدت زمانی است که شما کلید شاتر دوربین را فشار می‌دهید.(همان دکمه ای که با آن عکس می گیرید). بنابراین در حالت بالب شما می‌توانید کلید شاتر را برای مدت دلخواه (حتی چند دقیقه) نگه دارید تا دوربین نیز به همان اندازه تصویر شما را نوردهی کند. حالت بالب بیشتر زمانی که از ریموت اکسترنال یا شاتر کابلی استفاده می‌کنید کاربرد دارد. نگه داشتن کلید شاتر به صورت مستقیم برای مدت زمان طولانی بسیار خسته کننده است و بیشتر اوقات باعث لرزش دوربین می‌شود.
- T (Time) : شما کلید شاتر را فشار می‌دهید و دوربین نوردهی تصویر را شروع خواهد کرد. در صورتی که دوباره کلید شاتر را فشار دهید نوردهی متوقف خواهد شد. به همین سادگی! این قابلیت بسیار کاربردی است اما متاسفانه تمام دوربین‌ها از آن پشتیبانی نمی‌کنند و در بسیاری از عکاسان از حالت بالب و یک عدد ریموت شاتر استفاده می کنند.
- X200 ، X250 و … : در این حالت سرعت شاتر شما به شکل خودکار به اندازه‌ی معادل «سرعت سینک فلاش» تنظیم می شود. سرعت سینک فلاش سریع‌ترین سرعت شاتر موجود است که هنگام استفاده از آن، از فلاش نیز میتوان استفاده کرد. این حالت هیچ تفاوتی با انتخاب سرعت شاتر 1/200 و 1/250 و… ندارد. با این وجود خیلی از افراد سرعت سینک فلاش را در منوی دوربین تغییر می دهند و این تنظیمات نیز به صورت خودکار همان مقدار را در نظر می‌گیرد. به همین خاطر نیازی نیست با هر بار تغییر، سرعت سینک فلاش را به خاطر بیاسپارید.
بنابراین که اگر به سرعت شاتر طولانی‌تر از 30 ثانیه نیاز دارید باید از حالت بالب به همراه ریموت شاتر اکسترنال استفاده کنید(یا اگر دوربین تان از حالت Time پشتیبانی میکند، آن را فعال کنید).
8. جمع بندی
سرعت شاتر یک موضوع بسیار مهم است و باید آن را در کنار دیافراگم، ایزو و فوکوس به خوبی یاد گرفت. پس از یادگیری تمام این موارد میتوان گفت که شما مهم ترین جوانب فنی عکاسی را یاد گرفته اید. امیدواریم نکات موجود در این مقاله توانسته باشند در یادگیری سرعت شاتر و نحوه‌ی انتخاب بهترین سرعت شاتر به شما کمک کرده باشند.
همچنین در زمانی که مبتدی هستید، اینکه دوربین بهترین سرعت شاتر را برای شما انتخاب کند هیچ اشکالی ندارد. خیلی از عکاسان مبتدی عکاسی را با حالت کاملا دستی شروع می‌کنند، زیرا ((عکاس‌های حرفه‌ای فقط از این حالت استفاده می‌کنند)) و بلافاصله به شکل نادرستی به آن عادت می‌کنند. زمانی که سرعت شاتر را یاد می‌گیرید به آرامی قدم بردارید و بلافاصله پس از شروع به سراغ قسمت‌های سخت کار نروید.
خوشبختانه شما اکنون اصول اولیه مربط به شرعت شاتر را می دانید. برای احاطه کامل بر سرعت شاتر ممکن است کمی تمرین نیاز باشد ،اما در دراز آسان تر خواهد شد. امیدواریم با استفاده از این نکته ها و توصی ه‌ها بتوانید بهترین سرعت شاتر ممکن را برای دوربین تان انتخاب کنید. در صورتی که سوال خاصی در این مورد دارید، از قسمت نظرات با ما در ارتباط باشید.
