یکی از بزرگترین دغدغه های هر عکاسی ثبت تصاویر شارپ با وضوح بالاست. تنها با رعایت چند نکته ی ساده می توانید از شر عکس های تار و بلوری خلاص شوید! در این مقاله تمامی نکاتی که برای گرفتن تصاویر شارپ لازم دارید را با هم مرور می کنیم.
احتمالا برای شما هم بارها پیش آمده که به خانه رفته اید و با کارت حافظه ی پر از تصاویر تار و خارج از فوکوس مواجه شده اید. برای هیچ عکاسی چیزی ناامید کننده تر از این اتفاق وجود ندارد. بگذارید همین جا با مرور اصلی ترین تکنیک های عکاسی شارپ به این موضوع خاتمه دهیم.
دلایلی که باعث تاری تصاویر می شوند:
- سرعت شاتر پایین می تواند با ثبت لرزش دوربین باعث بلوری (blurry) شدن تصاویر شود.
- حرکت سوژه باعث تاری ناشی از حرکت (motion blur) شده که با سرعت شاتر پایین این تاری بیشتر هم می شود.
- فوکوس نه چندان دقیق و بی کیفیت تصاویر را تار می کند.
- استفاده از لنزی که به هر دلیلی قادر به فوکوس و ثبت تصاویر شارپ نباشد.
- تنظیم دوربین روی ایزو (ISO) با مقادیر بالا، نویز زیادی در عکس ها ایجاد می کند.
غیر از این 5 نکته، موارد دیگری نیز وجود دارند که در زیر به شرح آن ها می پردازیم:
1. در انتخاب مقدار ایزو دقت کنید.
دوربین را روی ایزوی پایه (base ISO) تنظیم کنید. این کار به شما اجازه می دهد عکس هایی با حداکثر کیفیت و شارپنس بگیرید. همیشه این نکته را در ذهنتان داشته باشید که هرچقدر مقدار ایزو بیشتر باشد، نویز بیشتری در تصاویر وجود خواهد داشت. در این رابطه مقاله ی مربوط به ایزو را حتما مطالعه کنید.
2. از قانون hand-holding استفاده کنید.
یکی از راه های جلوگیری از تاری عکس، پیدا کردن پایین ترین سرعت شاتر مناسب بر اساس فاصله کانونی (focal length) است. بگذارید مثالی بزنم تا درک این موضوع ساده شود:
مثلا اگر از یک لنز زوم با فاصله کانونی 100mm یا بیشتر استفاده می کنید، توصیه می شود که همان قانون کلی hand-holding را اجرا کنید: سرعت شاتر باید برابر با فاصله کانونی یا بیشتر از آن باشد. مثلا با فاصله کانونی 125mm، حداقل سرعت شاتر 1/125 ثانیه است.
حالا نکته ای که مطرح می شود این است که چیزی که گفتیم بر اساس دوربین های 35mm است و اگر دوربینتان بدون آینه یا یک DSLR مبتدی است (که یعنی فول فریم نبوده و دارای کراپ فاکتور است) برای پیاده کردن این قانون باید کمی از ریاضیات کمک بگیرید.
به این شکل که عددی که به عنوان کراپ فاکتور تعیین شده را باید در فاصله کانونی لنزتان ضرب کنید تا به فاصله کانونی معادل فیلم 35mm و سنسور فول فریم برسید. این عدد در دوربین های نیکون برابر با 1.5 و در دوربین های کانن برابر با 1.6 است. پس از انجام این عملیات برای پیدا کردن حداقل سرعت شاتر همان کاری که گفتیم را انجام دهید. سرعت شاتر را برابر با فاصله کانونی در نظر بگیرید و دوربین را روی آن تنظیم کنید.
نکته ی دیگری که مطرح می شود، استفاده از لنز زوم مثلا نیکون با فاصله کانونی 35-18 میلی متری است. در این صورت حداقل سرعت شاتر را بنابر بیشترین فاصله کانونی لنز یعنی 35mm در نظر می گیرید و آن را در 1.5 ضرب می کنید که جواب می شود 200 و سرعت شاتر 1/200 ثانیه خواهد بود.
3. تنظیمات مد (mode) را به درستی انتخاب کنید.
به شخصه هنگام عکاسی در نور کم، دوربین را روی حالت اولویت دیافراگم (Aperture-priority mode) تنظیم می کنم و بزرگترین دیافراگم لنز را انتخاب می کنم تا نور کافی وارد دوربین شود. روی این حالت، انتخاب سرعت شاتر با دوربین است. نورسنج، روشنایی صحنه را ارزیابی کرده و دوربین بر اساس آن سرعت شاتر مناسبی را در نظر می گیرد؛ برای تنظیم نورسنج نیز کافیست آن را روی حالت Matrix روی دوربین های نیکون و Evaluative روی دوربین کنون قرار دهید تا سرعت شاتر مناسب را انتخاب کند.
مطمئنا به این نکته واقفید که در شرایط نوری مختلف به تنظیمات متفاوتی نیاز خواهید داشت؛ بنابراین پیشنهاد می کنم مدهای دوربین را به درستی بشناسید تا نتیجه ی مطلوب حاصل شود.
4. از سرعت شاتر بالا استفاده کنید.
بعد از اینکه دوربین را روی حالت اولویت دیافراگم و مد نورسنجی مناسب تنظیم کردید، آن را سمت سوژه ی عکس بگیرید و دکمه ی شاتر را تا نیمه فشار دهید. با انجام این کار، عدد سرعت شاتر در پایین صفحه نمایشگر نشان داده می شود.
- اگر سرعت شاتر 1/100 ثانیه یا سریع تر است، خیالتان از بابت شارپنس عکس راحت باشد مگر اینکه سوژه ی شما در حال حرکت سریع باشد.
یک یا دو عکس بگیرید و مطمئن شوید که همه ی عناصر تصویر شارپ است. برای این کار من معمولا عکس ها را با زوم %100 بررسی می کنم. اگر دیدید که کل عکس یا فقط سوژه ی در حال حرکتتان تار است، باید از سرعت شاتر بالاتری مثل 1/200 یا 1/500 ثانیه کمک بگیرید. - اگر سرعت شاتر کمتر از 1/100 ثانیه است، می تواند به این معنا باشد که محیط نور کافی ندارد. برای حل این مشکل اگر در فضای بسته هستید، پنجره ها را باز کنید و بگذارید نور به داخل بیاید یا اینکه چند چراغ روشن کنید تا سرعت شاتر افزایش پیدا کند. این نکته را به یاد داشته باشید که برای جلوگیری از تار شدن تصاویر روی سرعت شاترهای پایین تر، بهتر است از سه پایه استفاده کنید.
5. در محیط های کم نور از ایزوی بالا استفاده کنید.
اگر عکس هایی که می گیرید همچنان تار اند، دوربین را محکم در دست گرفته و سعی کنید بدون هیچ لرزشی، عکس دیگری بگیرید.
اگر این کار هم کمکی نکرد، سرعت شاتر بالایی را انتخاب کرده و ایزو را هم افزایش دهید. این کار را هم به صورت دستی و هم از طریق Auto ISO می توانید انجام دهید.
استفاده از ایزوی بالا در محیط های تاریک معمول است اگر چه نویز عکس را زیاد می کند اما بهرحال بهتر از داشتن تصویری تار است.
6. دوربین را رویAuto ISO تنظیم کنید.
امروزه تقریبا همه ی دوربین ها از گزینه ی Auto ISO برخورداراند و دوربین شما هم مستثنی نیست. پس Auto ISO را فعال کنید و حداکثر حساسیت (Maximum Sensitivity) را روی ISO 1600 تنظیم کنید.
اگر گزینه ای برای انتخاب حداقل سرعت شاتر (Minimum shutter speed) دارید، آن را روی Auto تنظیم کرده و اگر هم دوربینتان چنین گزینه ای ندارد، سرعت شاتر 1/100 ثانیه را انتخاب کنید.
اگر مشکل لرزش دست دارید بهتر است حداقل سرعت شاتر را روی 1/250-1/200 تنظیم کنید. یا اگر دوربین گزینه ی حداقل سرعت شاتر را دارد، برای محکم کاری جای Auto آن را روی faster بگذارید.
بعضی از دوربین ها قابلیت ایزوی خودکار (Auto ISO) ندارند و در این صورت باید ایزو را به صورت دستی تنظیم کنید.
فقط در شرایط کم نور ایزو را افزایش دهید تا سرعت شاتر روی عدد مناسب بماند. من توصیه نمی کنم که ایزو بالاتر از 1600 باشد.
چرا؟
چون در دوربین های DSLRمعمولی، هر مقداری بالاتر از 1600 نویز زیادی ایجاد می کند که کیفیت کلی تصویر را به شدت کاهش می دهد.
7. دوربین را ثابت نگه دارید.
زمانی که از سه پایه استفاده نمی کنید و دوربین را در دست دارید، بسیار باید مراقب لرزش دوربین باشید به خصوص اگر از سرعت شاتر بالاتر از 1/100 ثانیه استفاده می کنید. دلیل آن هم این است که در این حالت عواملی مثل نفس کشیدن، نوع ایستادن، تکنیک در دست گرفتن دوربین و این قبیل موارد نقش مهمی در لرزش دوربین و نهایتا تاری تصاویر دارند.
گاهی اوقات در شرایط خاصی حتی خم کردن بازوها و نزدیک کردن آنها به بدن کافی نیست. مثلا اگر نور خیلی کم باشد، ممکن است لازم شود اقدامات جدی تری برای کاهش لرزش دوربین انجام دهید. هنگام عکاسی از سوژه های مختلف نیز احتمالا به این کار نیاز پیدا خواهید کرد. برای مثال من هنگام عکاسی از پرندگان، اغلب آرنج هایم را روی زمین ثابت و محکم می کنم تا مطمئن باشم که دوربین کوچکترین لرزشی ندارد.
8. با دقت روی سوژه فوکوس کنید.
فوکوس و هر چیزی که به آن مربوط می شود را به خوبی یاد بگیرید زیرا این مورد تاثیر بسیار مستقیمی روی شارپنس عکس می گذارد. اولین نکته ای که باید در این زمینه بدانید، تفاوت لرزش دوربین و تاری ناشی از حرکت با مشکل فوکوس دوربین است.
از کجا بفهمیم؟
به عکسی که گرفته اید نگاه کنید. اگر سوژه تار است و عنصر دیگری نزدیک تر یا حتی دورتر از سوژه کاملا شارپ و روی فوکوس است، طبیعتا با مشکل فوکوس مواجهید. اما اگر کل تصویر تار است، ایراد از سرعت شاتر پایین و عدم استفاده از سه پایه است. مورد دیگر حضور سوژه ی در حال حرکت در کادر است. اگر حرکت سوژه تار می شود به این دلیل است که از سرعت شاتر به اندازه ی کافی بالا استفاده نکرده اید که خب این مورد نیز به مشکل فوکوس مربوط نمی شود و با افزایش سرعت شاتر به سادگی قابل حل است.
اگر موقع فوکوس با مشکلاتی مواجه می شوید پیشنهاد می کنم به موارد زیر توجه کنید:
- کمبود نور می تواند باعث سوء عملکرد فوکوس خودکار شود. دقت کنید که نور کافی برای فوکوس صحیح وجود داشته باشد.
- همیشه نقطه فوکوس میانی (در وسط تصویر) از جاهای دیگر کادر دقیق تر است. اگر حین فوکوس روی نقطه ای در جایی غیر از مرکز با مشکل مواجه می شوید، پیشنهاد می کنم ترکیب بندی را کمی تغییر دهید طوری که نقطه فوکوس در مرکز باشد و سپس دوباره امتحان کنید.
- در اکثر دوربین ها دکمه ی جداگانه ای برای فوکوس تعبیه شده که با استفاده از آن دیگر لازم نیست دکمه ی شاتر را تا نیمه فشار دهید. اگر به استفاده از نیم شاتر عادت کرده باشید احتمالا این کار که اصطلاحا به آن فوکوس دکمه پشتی (back-button focusing) می گویند، برایتان دشوار خواهد بود. اما مطمئن باشید پس از یکبار استفاده به مزایای آن پی می برید.
- سیستم اتوفوکوس دوربین بر اساس تضاد نور و رنگ کار می کند. یعنی چه؟
یعنی اگر سعی کنید روی یک دیوار سفید تمیز فوکوس کنید، دوربین هیچ نقطه فوکوسی به شما نمی دهد. در عوض اگر لکه ای روی همان دیوار باشد، دوربین سریعا روی آن فوکوس می کند. برای داشتن فوکوس دقیق توصیه می کنم ناحیه فوکوس را روی جایی از عکس که بیشترین کنتراست (contrast) را دارد لحاظ کنید. مثلا لبه ی اشیاء، خطوط جدا کننده ی رنگ ها، حروف و هر چیز چاپ شده ای روی سوژه ها و غیره.
- چندین بار فوکوس کنید تا بتوانید از طریق منظره یاب ببینید که سوژه کاملا روی فوکوس قرار دارد یا نه. البته این کار به داشتن منظره یاب خوب بستگی دارد؛ مثلا بعضی از دوربین های DSLR مبتدی منظره یاب کوچکی دارند که خب مطمئن شدن از فوکوس دقیق را سخت می کند. در این صورت ناچارید چندین عکس با نقاط فوکوس متفاوت بگیرید و عکس ها را روی LCD بررسی کنید.
9. تا جای ممکن تاری ناشی از حرکت سوژه را کاهش دهید.
اگر از شخصی عکس می گیرید از او بخواهید که کوچک ترین تکانی نخورد تا عکس تار نشود. موقع عکاسی با سرعت شاتر پایین حتی اگر شما همه ی موارد را رعایت کرده باشید با کوچک ترین حرکت سوژه، عکس نهایی تار خواهد شد. به این اتفاق تاری ناشی از حرکت (motion blur) می گویند. گاهی اوقات هم این ویژگی جذابیت خاصی به عکس می دهد و بسیاری از عکاسان از آن استقبال می کنند. اگر خواستید چنین عکسی بگیرید دوربین را روی حالت اولویت شاتر قرار دهید و سرعت را روی 1/100 ثانیه تنظیم کنید. از سوژه بخواهید دست خود را تکان دهد. نتیجه عکسی است که تمام بدن سوژه غیر از دستش روی فوکوس است.
همانطور که در عکس بالا مشاهده می کنید، پره های فن تار است. این کار با هدف القای حس حرکت انجام می شود. این عکس را روی سرعت شاتر 1/20 ثانیه و بدون سه پایه گرفته ام.
این عکس نیز در شب، با سه پایه و سرعت 2 ثانیه گرفته شده است.
ممکن است در بیشتر موارد بخواهید از این تاری جلوگیری کنید. در این صورت باید از سرعت شاتر بالا استفاده کنید. توجه داشته باشید که استفاده از سرعت شاتر پایین بدون سه پایه، باعث تاری عکس هایتان خواهد شد.
10. گزینه ی Vibration Reduction را فعال کنید.
اگر گزینه ای تحت عنوان VR یا IS (Image Stabilization) روی دوربین خود دارید، حتما آن را فعال کنید. بسیاری از لنزهای زوم دارای تکنولوژی anti-shake هستند که به عکاس امکان گرفتن تصاویر شارپ روی سرعت شاتر پایین را می دهد. با این تکنولوژی می توانید دوربین را روی سرعت شاتر 1/50 ثانیه تنظیم کرده و همچنان عکس های شارپی بگیرید.
11. به عمق میدان عکس دقت کنید.
موقع عکس گرفتن از اشخاص یا حیوانات، همیشه روی نزدیک ترین چشم به دوربین فوکوس کنید. این موضوع مخصوصا وقتی از دیافراگم های بازی مثل f/1.4 تا f/2.8 استفاده می کنید بسیار مهم است چون با این ها عمق میدان کمی خواهید داشت. تا زمانی که چشم سوژه شارپ باشد، عکس قابل قبول است. به عکس زیر نگاهی بیندازید:
در این عکس فوکوس اشتباها روی موهای کودک است. حالا این عکس را ببینید:
با اینکه هر دو عکس روی تنظیمات یکسانی گرفته شده اند با این حال تفاوت بسیاری از نظر شارپنس و عمق میدان دارند.
12. دیافراگم مناسب انتخاب کنید.
دیافراگم نیز از عواملی است که بر شارپنس عکس تاثیر می گذارد؛ بنابراین بسته به موضوع عکاسی باید از دیافراگم مناسب استفاده کنید. پیشنهاد من این است که برای عکاسی منظره از دیافراگم هایی مثل f/8 و f/11 و برای عکاسی پرتره از f/1.4 – f/8 استفاده کنید. اکثر لنزها بین f/5.6 و f/8 در شارپ ترین حالت قرار دارند. این نکته را به یاد داشته باشید که انتخاب دیافراگم روی عمق میدان و بوکه – که معمولا از شارپنس عکس هم مهم تر اند – تاثیر زیادی می گذارد.
13. لنزتان را تمیز کنید!
گاهی اوقات عکاسان مبتدی آنقدر درگیر تنظیمات و یادگیری می شوند که موضوع تمیز کردن لنز را به کلی فراموش می کنند. کثیف بودن لنز یکی از بدیهی ترین و اصلی ترین دلایل تاری تصاویر است.
14. در محیط های کم نور از سه پایه استفاده کنید.
برای هر نوع عکاسی در شب از چراغ های خیابان گرفته تا عکاسی از رعد و برق به سه پایه نیاز خواهید داشت. سه پایه ها از تنوع زیادی برخوردار اند؛ برای راحت کردن کار خود همان ابتدا سراغ ارزان ترین و ساده ترین آن ها نروید. چیزی بخرید که محکم و کاربردی باشد و بتواند وزن دوربینتان را به راحتی تحمل کند.
گرفتن عکسی مثل تصویر زیر روی سرعت شاتر 5 ثانیه، بدون سه پایه ممکن نیست:
15. چندین عکس متوالی و پیاپی بگیرید.
دوربین خود را روی حالت عکسبرداری پیاپی (continuous shooting/burst mode) تنظیم کنید و با نگه داشتن دکمه شاتر چندین عکس پشت سر هم بگیرید. با اکثر دوربین ها روی این حالت می توان حداقل 3 عکس در یک ثانیه گرفت.
استفاده از این مد حین عکاسی از سوژه هایی مثل کودکان می تواند تصاویر را جذاب تر کند. عکاسی روی این مد به این شکل است که مثلا اگر سوژه کودکی در حال دویدن است، صورت او روی فوکوس و بدنش تار و در حال حرکت خواهد بود. این ویژگی سرزندگی و نشاط لحظه ی دویدن او را به خوبی در عکس ثبت می کند.
