بوکه (Bokeh, Boke) به یکی از محبوب ترین موضوعات عکاسی تبدیل شده است. دلیل آن هم این است که با ایجاد نوعی جذابیت دیداری، توجه بیننده را به بخش خاصی از عکس معطوف می کند. بوکه کلمه ای ژاپنی به معنای “تار” (blur) است.
بوکه چیست؟
نکته ای که در همین ابتدا باید به آن توجه کرد این است که هر نوع تاری در عکس بوکه محسوب نمی شود. آن بخش تاری از عکس که صرفا سوژه را از پس زمینه جدا می کند، ناشی از عمق میدان (depth of field) است و اصطلاحا به آن تاری پس زمینه (background blur) گفته می شود. برای درک بهتر این موضوع به تصویر زیر نگاهی بیندازید:
همانطور که می بینید گنجشک روی فوکوس است (به بیان دیگر داخل عمق میدان قرار دارد). در حالی که پس زمینه خارج از فوکوس (خارج از عمق میدان) است. به دایره های مات رنگی در چپ تصویر نگاه کنید. این چیزی است که عکاسان به آن “بوکه ی خوب” می گویند.
بوکه ی خوب و بوکه ی بد
چطور بوکه ی خوب را از بوکه ی بد تشخیص دهیم؟ ابن صفحه از آکادمی هنر را بخوانید و همه چیز درباره Bokeh را یاد بگیرید.
بوکه توسط لنز ایجاد می شود و نه خود دوربین. پس هر لنزی بسته به طراحی اپتیکال خود، بوکه ی متفاوتی خلق می کند. به طور کلی لنزهایی با حداکثر دیافراگم های بزرگتر (maximum apertures) قابلیت ایجاد bokeh های بهتری نسبت به سایر لنز های ارزان تر دارند.
برای مثال لنز Nikon 85mm f/1.4D بوکه ی بسیار با کیفیت و جذابی ارائه می دهد در حالی که لنز Nikon 18-35mm f/3.5-5.6G DX روی همان دیافراگم و فاصله کانونی، بوکه ی ضعیفی ایجاد می کند و تنها دلیل آن تفاوت در طراحی اپیکال این دو لنز است. باید توجه کنید که همه ی لنز ها توانایی گرفتن عکس های خارج از فوکوس را دارند، اما همه ی آنها نمیتوانند بوکه های زیبایی بگیرند.
حالا بوکه ی خوب چیست؟
تاری پس زمینه ی عکس باید لطیف و چشم نواز باشد و بوکه هایی گرد و بدون زاویه های تند داشته باشد. نمونه ای از آن را در عکس زیر که با f/1.4 گرفته شده مشاهده می کنید:
به پس زمینه ی صاف پشت صورت کودک توجه کنید. نواحی خارج از Focus نرم و روان به نظر میایند و دایره ها تماما گرد هستند و انگار که تمام اشکال در هم تنیده شده اند. به این عکس یک بوکه ی خوب میگوییم!
بوکه ی بد چیست؟
در واقع بسیاری از عکاسان معتقدند که چیزی به اسم بوکه ی بد وجود ندارد. اما بهرحال ما چنین بوکه ای را که تمرکز چشم را از جسمی که باید روی آن فوکوس کند برمیدارد، بد در نظر میگیریم:
همانطور که میبینید، کیفیت تاری چشم نواز نیست و لبه ی دایره ها تیز هستند.
بوکه در اشکال مختلف
شکل بوکه بستگی به شکل تیغه های دیافراگم لنز دارد. در لنزی با 7 تیغه ی صاف، بوکه های پنج ضلعی این چنینی خواهیم داشت:
دوربین های جدید معمولا دارای 9 تیغه ی دایره ای شکل هستند که چنین بوکه هایی به ما می دهند (مانند Nikon 105mm f/2.8G VR):
چگونه بوکه ی خوب خلق کنیم؟
همانطور که گفتیم کیفیت بوکه به لنزی که استفاده می کنید بستگی دارد. هرچه لنز دوربین آماتور تر و ساده تر باشد، Bokeh با کیفیت پایین تری خواهیم داشت. و هرچه لنز حرفه ای تر باشد، کیفیت بوکه بالاتر میرود.
برای آن که بدانید با لنز خود می توانید بوکه ای زیبا ایجاد کنید یا نه، این کار را امتحان کنید:
روی سوژه ی عکس از فاصله ی خیلی نزدیک تا جایی که لنز اجازه میدهد، فوکوس کنید. مطمئن شوید که تا یک و نیم متری آن، شیءای قرار نداشته باشد. ارتفاع خود را تا سوژه پایین بیاورید. پس زمینه ی عکس نیز نباید سفید و یک دست باشد. سعی کنید پس زمینه ای رنگی و ترجیحا نورانی داشته باشید. چیزی شبیه به درخت کریسمس برای تست بوکه گزینه ی بسیار خوبی است!
حالا دوربین خود را روی حالت اولویت دیافراگم قرار دهید ودیافراگم را روی کمترین عدد (بزرگترین دیافراگم لنز) تنظیم کنید. عکسی بگیرید و آن را روی LCD پشتی دوربین بررسی کنید. قاعدتا سوژه باید روی فوکوس و پس زمینه تار باشد. اگر لنز خوبی داشته باشید، بوکه حالتی نرم و بدون زاویه های زننده (مانند عکس کودک در بالا) خواهد داشت.
مثال های دیگر بوکه
