F-Stop چیست و چگونه کار می کند؟

در این مقاله ی آکادمی هنر برای درک بهتر اینکه F-stop چیست، ابتدا باید مروری بر یک بخش اصلی دوربین داشته باشیم.

 

 

اهمیت دیافراگم (Aperture)

دیافراگم در واقع سوراخی در لنز دوربین شما است که اجازه عبور نور را می دهد. این موضوع پیچیده ای نیست اما در درجه اول به داشتن یک تعریف درست از تیغه های دیافراگم (Aperture blades) کمک می کند که در اپتیک به دیافراگم (diaphragm) نیز مشهور هستند. نگاهی به لنز دوربین خود بیاندازید. اگر در زاویه مناسب روی آن نور بیاندازید؛ چنین چیزی خواهید دید:

 

 

ممکن است از عکاسی شنیده باشید که برای گرفتن عکسی خاص، دیافراگم را کوچک تر یا بزرگتر کنید. اندازه دیافراگم موضوع بسیار مهمی در عکاسی است چرا که تاثیر زیادی روی عکس های شما دارد. یکی از این تاثیرات تغییر نور عکس است؛ مثلا با انتخاب دیافراگم بزرگ نور بیشتری را وارد دوربین می کنیم و در نتیجه عکس روشن تری نسبت به وقتی که دیافراگم کوچک است خواهیم داشت. البته که این تنها کاربرد دیافراگم نیست. از موارد مهم تر دیگر می توان به عمق میدان (depth of field) اشاره کرد. عمق میدان بخشی از عکس است که از جلو تا انتها، شارپ است. برای درک بهتر به تصاویر زیر نگاه کنید که بسته به اندازه دیافراگم، عمق میدانی متفاوتی دارند:

 

تنظیم دیافراگم بهترین ابزار برای گرفتن عکس های خوب است. با کمک حالت اولویت دیافراگم (aperture-priority mode) یا حالت دستی (manual mode) می توانید دوربینتان را روی دیافراگم مورد نظر تنظیم کنید.

F-Stop چیست؟

F-Stop که به (F-number) نیز معروف است، نسبت فاصله کانونی (focal length) لنز به قطر مردمک ورودی است.

اگر متوجه نشدید، نگران نباشید زیرا توضیحی آسان تر از این برای مبتدیان وجود دارد.

به زبان خیلی ساده، F-Stop عددی است که دوربین شما هنگام تغییر اندازه دیافراگم لنز، به شما نشان می دهد.

شاید قبلاً این اعداد را روی نمایشگر LCD یا منظره یاب دوربینتان دیده باشید: f/2.8 ،f/4 ،f/5.6 ،f/8 ،f/11 و غیره، که البته گاهی اوقات بدون اسلش نمایش داده می شود: f2.8 یا F2.8. این ها اشکال مختلفی از نحوه نوشتن f-stop هستند.

 

چرا دیافراگم با این عدد نوشته می شود؟

چرا دیافراگم این گونه نوشته می شود؟ چیزی مثل f/8 به چه معناست؟ در حقیقت، این یکی از مهم‌ ترین بخش‌ ها در مورد دیافراگم است: دیافراگم به صورت کسر نوشته می شود.

شما می توانید به دیافراگم  f/8 به عنوان کسر 1/8 (یک هشتم) فکر کنید. دیافراگم f/2 معادل 1/2 (نیم) است و دیافراگم f/16 برابر 1/16 (یک شانزدهم) است و غیره. دقت داشته باشید که همیشه نصف فنجان از یک شانزدهم آن بیشتر است! پس با همین منطق، دیافراگم f/2 بسیار بزرگ تر از دیافراگم f/16 است.

اگر کسی با شما از دیافراگم بزرگ حرف می زند، منظورش چیزی مثل f/1.4 ، f/2 یا f/2.8 است؛ یا اگر در مورد دیافراگم کوچک صحبت می کند، به چیزی مثل f/8 ، f/11 یا f/16 اشاره دارد.

شکل زیر، اندازه های مختلف دیافراگم را نشان می دهد:

 

 

روی چه f-stop هایی می توانید دوربین خود را تنظیم کنید؟

متاسفانه نمی توانید دوربین را روی هر f-stop که خواستید تنظیم کنید. مثلا در دوربین شما، دیافراگم نمی تواند از اندازه ای کوچک تر یا از حدی بزرگ تر شود. حداکثر اندازه دیافراگم (maximum aperture) همچین اندازه هایی خواهند بود: f/1.4 ، f/1.8 ، f/2 ، f/2.8 ، f/3.5 ، f/4 یا f5.6.

بسیاری از عکاسان حاضر اند هزینه ی زیادی برای خرید لنزهایی با حداکثر اندازه دیافراگم مثل f/2.8 کنند و این جا سوالی که پیش می آید این است که چرا؟ چون لنزی با این اندازه دیافراگم، نور زیادی را وارد دوربین می کند. مثلا لنزی با حداکثر f/2.8 دو برابر بیشتر از لنزی با حداکثر f/4 نور جذب می کند و این مقدار هنگام عکاسی در نور کم مقدار قابل توجهی است.

این حداکثر مقدار گشودگی دیافراگم به قدری مهم است که همراه با اسم دوربین می آید. برای مثال Nikon 20mm f/1.8 که بزرگترین اندازه دیافراگم آن f/1.8 است و عکس زیر با آن گرفته شده است:

 

اگر لنزی با فاصله کانونی 50mm و f/1.4 داشته باشید، بزرگترین دیافراگمی که خواهید داشت f/1.4 است.

با لنز زوم های حرفه ای مثل 24-70mm f/3.5-5.6 می توانید بزرگترین اندازه دیافاگم را روی هر فاصله ی کانونی ای داشته باشید در حالیکه با لنز معمولی مثل 18-55mm f/3.5-5.6 بزرگترین اندازه دیافراگم بسته به فاصله کانونی تغییر می کند؛ مثلا روی 18mm بزرگترین دیافراگم f/3.5 و روی 55mm ، f/5.6 است.

عکاسان اغلب اهمیت چندانی به حداقل اندازه دیافراگم (minimum aperture) نمی دهند و به همین دلیل هم این مقدار همراه نام دوربین نمی آید. گرچه اگر این مقدار برای شما مهم است می توانید با رجوع به سایت دوربینتان، از آن آگاه شوید. معمولا کوچکترین اندازه دیافراگم چیزی مثل f/16 ، f/22 یا f/32 است.

f-stop و عمق میدان (Depth of field)

علاوه بر تغییر روشنایی عکس، یکی دیگر از تاثیرات بسیار مهم دیافراگم، عمق میدان است.

بهترین راه درک عمق میدان نگاه کردن به عکس است. به دو عکس زیر نگاه کنید. برای گرفتن عکس سمت چپ از f/4 و برای دیگری از دیافراگم به مراتب کوچک تر f/32 استفاده شده است.

 

 

 

همانطور که می بینید روی f/4 تنها بخشی از سر مارمولک شارپ (sharp) است و پس زمینه ی عکس به شدت تار است. این موضوع عمق میدان نام دارد.

می توانید عمق میدان را مانند قاب پنجره ای که جلوی سوژه ی شما قرار گرفته در نظر بگیرید. نقاطی که پنجره و سوژه با هم برخورد دارند، شارپ و شفاف است. قطر شیشه بسته به اندازه دیافراگم دوربین متغیر است؛ مثلا روی f/4 قطر شیشه کم و روی f/32 قطر آن زیاد است. البته که عمق میدان تدریجی کاهش پیدا می کند و مثال شیشه فقط برای ساده سازی مفهوم عمق میدان است.

به همین دلیل است که عکاسان پرتره به f-stop هایی مانند f/1.4، f/2 یا f/2.8 علاقه مندند. این مقادیر، عمق میدان کمی به عکس می دهد و با شارپ کردن سوژه، آن را از پس زمینه تفکیک می کند.

 

از طرف دیگر عکاسان منظره به f-stop هایی چون f/8 ، f/11 یا f/16 علاقه مند اند چرا که عمق میدانی بسیار خوبی به عکس داده و در نتیجه تمام عکس شارپ خواهد بود.

 

 

مقادیر دیافراگم

در زیر مقادیر دیافراگم را مشاهده می کنید. با یک مرحله کوچک تر کردن دیافراگم، نور ورودی به دوربین نصف خواهد شد:

• f/1.4: دیافراگم بسیار باز است و نور بسیار زیادی وارد دوربین می شود
• f/2.0: نصف نوری که f/1.4 وارد دوربین می کند، نور جذب می شود
• f/2.8: نصف f/2.0 نور وارد دوربین می شود
• f/4.0…
• f/5.6
• f/8.0
• f/11.0
• f/16.0
• f/22.0
• f/32.0 (دیافراگم بسیار کوچک، تقریبا هیچ نوری وارد دوربین نمی شود)

این ها مقادیر یا stop های اصلی دیافراگم لنز هستند اما امروزه در بیشتر دوربین ها مقادیری بین این stop ها نیز تعریف شده است، مثل: f/1.8 یا f/3.5

این اطلاعات را در قالب جدول زیر می توانید ببینید:

f/1.4: دیافراگم خیلی بزرگ، مقدار نور زیادی وارد دوربین می کند، عمق میدان بسیار کم

f/2.0: بزرگ، نصف f/1.4 نور وارد دوربین می شود، عمق میدان کم

f/2.8: بزرگ، نصف f/2.0 نور جذب دوربین می شود، عمق میدان کم

f/4.0: متوسط، نصف f/2.8 ، عمق میدان نسبتا کم

f/5.6: متوسط، نصف f/4.0 (همه ی موارد در این دیافراگم “متوسط” است) ، عمق میدان متوسط

f/8.0: متوسط، نصف f/5.6، عمق میدان نسبتا زیاد

f/11.0: کوچک، نصف f/8.0، عمق میدان زیاد

f/16.0: کوچک، نصف f/11.0، عمق میدان زیاد

f/22.0: بسیار کوچک، نصف f/16.0 (عکس بسیار کم نوری خواهید داشت) ، عمق میدان بسیار زیاد

معمولا شارپ ترین عکس ها روی f-stop هایی مثل f/4، f5.6 یا f/8 گرفته می شوند. البته این نکته را هم در نظر داشه باشید که شارپنس (sharpness) به اندازه ی فاکتورهای دیگر چون عمق میدان اهمیت ندارد؛ اما نگران تنظیمات لنز نباشید چون به همین دلایل است که لنزتان دارای این مقدار گزینه برای تنظیمات است.

دیگر تاثیرات f-stop

از دیگر تاثیرات f-stop های مختلف روی عکس می توان به پراش نور (diffraction)، خلق افکت ستاره ای (sunstars)، خطاهای لنز (aberrations) و غیره اشاره کرد که در مقاله ی بعد به شرح و تفصیل آن ها پرداخته ایم. ام ا تغییر نوردهی عکس (exposure) و عمق میدان (depth of field) از دو تاثیرات بسیار مهم دیافراگم اند و لازم است در ابتدا این دو را کامل فرا گرفته و سپس سراغ سایر موارد بروید.

چکیده

مطالبی که آموخته ایم را مختصرا مرور می کنیم:

• f-stop عددی است که روی دوربین یا لنز قابل مشاهده است و به کمک آن می توانید سایز دیافراگم مورد نظرتان را روی دوربین تنظیم کنید.
• از آن جایی که f-stop کسر است؛ دیافراگمی مثل f/2 از f/16 بزرگتر است.
• درست مانند مردمک چشم، دیافراگم بزرگ نور زیادی را وارد دوربین می کند و به همین دلیل برای عکاسی در نور کم استفاده از دیافراگمی مثل f/1.8 یا f/3.5 بسیار ایده آل است. برای عکاسی در شب و نور کم، سه پایه را فراموش نکنید.
• لنز شما دارای دو مقدار حداکثر (maximum aperture) و حداقل (minimum aperture) برای دیافراگم است. در دوربینی مثل Nikon 50mm f/1.8 حداکثر دیافراگم f/1.8 و حداقل آن f/16 است و شما قادر به تنظیم لنز روی دیافراگم بزرگ تری نخواهید بود.
• علاوه بر نوردهی عکس، عمق میدان نیز از دیگر تاثیرات دیافراگم روی عکس های شماست. دیافراگم های بزرگی چون f/1.8 عمق میدان کمی به عکس داده و از این رو برای عکاسی پرتره مناسب اند. از طرف دیگر عکاسان منظره به دیافراگم های کوچک تری مثل f/8، f/11 یا f/16 علاقه مند اند چون عمق میدان زیاد و شارپنس سرتاسری خوبی به عکس می دهد.

تا این جا مهم ترین مباحث مربوط به دیافراگم را آموخته اید. به یاد داشته باشید که برای جا افتادن مطالب نیاز به تمرین زیاد دارید. در ابتدا ممکن است این مطالب کمی پیچیده به نظر برسد اما با تمرین و تکرار خواهید دید که نه تنها پیچیده نیست که با به کار گرفتن آن ها به راحتی می توانید عکس های خوبی بگیرید.

در زیر چند عکس که با f-stop های f/2.8 تا f/16 گرفته شده اند را می بینیم: