ایزو (ISO) چیست؟ آشنایی با ایزو در عکاسی

ایزو یکی از سه تنظیمات اصلی عکاسی است و تاثیر زیادی روی عکس های شما دارد( دو تنظیم مهم دیگر سرعت شاتر (Shutter speed) و دیافراگم (Aperture) است). در این مقاله با ایزو و چگونگی استفاده از آن برای رسیدن به بهترین نتایج آشنا خواهیم شد.

ایزو (ISO) چیست؟

به زبان ساده ISO یکی از تنظیمات دوربین است که باعث تاریک و یا روشن شدن عکس های شما می شود. با افزایش ISO تصاویر شما هم به تدریج روشن‌تر می شود؛ در واقع به عکاسی در محیط های تاریک و نیز داشتن دست باز تری برای انتخاب سرعت شاتر و دیافراگم، کمک می کند.

البته افزایش ISO پیامدهایی هم دارد. تصاویری که با ایزو بالا گرفته می شوند؛ نویز دار و بی کیفیت خواهند بود. بنابراین بدانید با افزایش ایزو، کمی کیفیت عکس را از دست می دهید. شما فقط زمانی باید ایزو را افزایش دهید که امکان روشن‌تر کردن تصویر با استفاده از دیافراگم و سرعت شاتر ممکن نباشد. (برای مثال در مواقعی که با کاهش سرعت شاتر سوژه تار می شود می‌ توانید ایزو را افزایش دهید).

ISO به چه معنی است؟

ISO مخفف “International Organization for Standardization” است اما به صورت مستقیم به “سازمان بین المللی استاندارد سازی” اشاره ندارد. از 1974 که دو استاندارد ASA و DIN به ISO پیوستند؛ از هر دو با نام ISO یاد می شود. با وجود اینکه از ISO در ابتدا فقط برای اشاره به حساسیت فیلم استفاده می ‌شد بعدا تولیدکننده ‌های دوربین عکاسی دیجیتال هم با هدف حفظ مقادیر روشنایی فیلم، از این عبارت استفاده کردند.

مقادیر متداول ایزو (ISO)

هر دوربین محدوده‌ ی متفاوتی از ایزو (که به آن سرعت ایزو نیز می گویند) را پوشش می ‌دهد.

از مقادیر متداول می توان به موارد زیر اشاره کرد:

ISO 100 (ایزوی پایین)
ISO 200
ISO 400
ISO 800
ISO 1600
ISO 3200
ISO 6400 (ایزوی بالا)

به زبان ساده اگر شما مقدار ایزو را دو برابر کنید؛ مقدار روشنایی تصویر هم دو برابر خواهد شد. بنابراین عکسی با ایزو 400 دوبرابر روشن‌تر از عکسی است که مقدار ایزو آن 200 است و عکسی که با ایزو 200 گرفته شده هم دو برابر روشن‌تر از عکسی با ایزو 100 است.

ایزو پایه (base ISO) چیست؟

کم ترین مقدار ISO دوربین شما ایزو پایه (base ISO) است. این مقدار خیلی مهم است زیرا با استفاده از آن می ‌توانید با به حداقل رساندن مقدار نویز قابل مشاهده در عکس، تصاویری با کیفیت بسیار بالا داشته باشید. برخی دوربین های قدیمی DSLR و بعضی دوربین های پیشرفته مانند Fuji X-T2 ایزوی پایه 200 دارند در حالی که اکثر دوربین های پیشرفته ایزو پایه 100 دارند. بهتر است تا جای ممکن از ایزو پایه استفاده کنید تا تصاویر شما بیش ترین کیفیت ممکن را داشته باشند اما گاهی اوقات و به خصوص هنگام عکاسی در نور کم، استفاده از ایزو پایه ممکن نیست.

نکته: بعضی دوربین ها مقادیری تحت عنوان HI وLO وجود دارد که از مقدار ایزو اصلی دوربین فراتر می ‌روند. البته استفاده از آنها کیفیت تصویر شما را به شدت کاهش می ‌دهند؛ به همین دلیل توصیه می ‌شود اصلا از آن‌ها استفاده نکنید.

تفاوت در میزان نویز (noise) عکس با استفاده از ایزو بالا (High ISO) و پایین (Low ISO)

برای دیدن نتیجه ی استفاده از دو مقدار متفاوت ISO، به عکس های زیر (میزان نویز) دقت کنید:

تفاوت کاملا قابل مشاهده است. عکسی که در ایزوی 3200 گرفته شده نویز قابل توجهی نسبت به عکس دیگر که روی ایزوی 200 گرفته شده (که برای روشن شدن عکس از سرعت شاتر کم استفاده کردیم) دارد. به همین دلیل بهتر است تا جای ممکن از ISO پایین استفاده کنید.

چگونه ISO را تغییر دهیم؟

تغییر مقدار ISO از دوربین تا دوربین متفاوت است اما این جا چند راه متداول را پیشنهاد می کنیم:

برای شروع از حالتی استفاده کنید که امکان تغییر دستی ایزو را به شما می ‌دهد. از حالت خودکار (Auto mode) خارج شده و یکی از حالت‌های دستی(Manual) ، اولویت شاتر(Shutter Priority)، اولویت دیافراگم(Aperture Priority) یا برنامه(Program) را انتخاب کنید (ما اولویت دیافراگم یا تنظیم دستی را به شما توصیه می‌ کنیم).
برای DSLR های مبتدی و دوربین های بدون آینه(mirrorless) ، احتمالا باید منو (Menu) یا “منوی سریع” (Quick Menu) را باز کنید و بخش ایزو را پیدا کنید. مقادیری که می ‌خواهید را انتخاب کنید یا آن را روی حالت خودکار تنظیم کنید.
برای دوربین‌های پیشرفته ‌تر، احتمالا یک دکمه “ISO” اختصاصی روی دوربین وجود داشته باشد. برای تغییر تنظیمات ایزو، دکمه را نگه داشته و با چرخاندن چرخ ،ISO را تغییر دهید. اگر دکمه ای با عنوان”ISO” مشاهده نمی کنید؛ باز هم این امکان جود دارد تا یکی از دکمه ‌های دوربینتان را به این کار اختصاص دهید.
سایر دوربین‌ها ممکن است دارای دکمه ای مجزا باشند که تنظیمات مختلف ISO را پشتیبانی کند.

اگر همچنان مطمئن نیستید دفترچه راهنمای دوربین خود را مطالعه کنید؛ اگرچه بهتر است با تنظیمات ایزو روی دوربین خود کاملا آشنا باشید که در صورت نیاز بتوانید سریع این کار را انجام دهید مخصوصا اگر در تاریکی و بدون سه پایه و فلاش عکاسی می کنید.

کدام ایزو (ISO) را در عکاسی باید انتخاب کنید؟

اکثر عکاسان با اصول اولیه ایزو آشنا هستند، اما مطمئن نیستند کدام مقدار را باید در لحظه انتخاب کنند. عملا دلیلی وجود دارد که چرا دوربین شما اجازه چنین محدوده وسیعی از تنظیمات ایزو را می ‌دهد: شرایط مختلف نیازمند تنظیمات گوناگون هستند. در زیر برخی از موارد رایج را که ممکن است با آن‌ها روبرو شوید را شرح خواهیم داد.

چه زمانی از ایزوی پایین (Low ISO) استفاده کنیم؟

همانطور که در بالا بحث شد، همیشه باید سعی کنید از پایین ترین ایزو (ایزو پایه) دوربین خود استفاده کنید که معمولا ۱۰۰ یا ۲۰۰ است. اگر محیط به اندازه کافی روشن است، می توانید از یک ایزوی کم استفاده کرده و نویز را تا حد ممکن به حداقل برسانید.

حتی در محیط ‌های کم نور یا تاریک، باز هم می ‌توانید از ایزوی کم استفاده کنید. به عنوان مثال، اگر دوربین خود را بر روی سه ‌پایه یا کاملا بی ‌حرکت روی یک میز قراردهید؛ چون دوربین لرزش ندارد می ‌توانید از ISO کم و به جای آن از سرعت شاتر پایین برای روشن کردن عکس خود استفاده کنید. با این حال، به یاد داشته باشید که اگر از سرعت شاتر پایین استفاده می کنید، هر چیزی که حین عکاسی حرکت کند مانند روح به نظر خواهد رسید:

چه زمانی از ایزوی بالا (High ISO) استفاده کنیم؟

حتی اگر استفاده از ISO پایین ایده‌آل باشد، مواقعی هست که ایزوی بالا برای گرفتن یک عکس خوب الزامیست. دلیل آن این است که اغلب دوست نداریم تاری ناشی از حرکت سوژه (motion blur) داشته باشیم و باید بین یک عکس شارپ با ISO بالا، یا یک عکس تار با ISO پایین، یکی را انتخاب کنید. نگاهی به تصویر زیر بیاندازید:

ایزو (ISO) چیست؟ — این عکس با ایزو 800 و سرعت شاتر 1/2000 گرفته شده است.

در این عکس، دوربین به 1/2000 ثانیه نیاز دارد تا پرنده‌ ها را هنگام پرواز به طور کامل فریز کند. چه اتفاقی می ‌افتد اگر به جای آن دوربین را روی ایزو 100 تنظیم کنیم؟ در آن صورت برای روشن کردن عکس به سرعت شاتر 1/250 ثانیه نیاز خواهد شد که به دلیل پرواز پرنده، عکس تار (motion blur)شده و نتیجه خوبی حاصل نمی شود.

نکته آخر این است که زمانی باید ISO را افزایش دهید که نور کافی برای ثبت یک عکس شارپ و روشن با هر روش دیگری وجود ندارد. مثلا وقتی می خواهید در محیط بسته، بدون سه پایه و فلاش عکاسی کنید؛ برای داشتن عکس شارپ بهتر است دوربین را روی ایزوی بالا تنظیم کنید یا هنگام عکاسی از یک سوژه که با سرعت در حال حرکت است؛ مانند تصویر بالا لازم است مقدارISO را زیاد کنید.

در اکثر دوربین‌ها تنظیماتی برای ایزوی خودکار (Auto ISO) وجود دارد که در محیط‌ های با نور کم نتیجه بسیار خوبی می دهد. نکته مثبت این تنظیمات این است که شما بالا ترین ایزویی که مایل به استفاده از آن هستید را خودتان وارد می کنید و دوربین از آن مقدار فراتر نمی رود اما مشکل اینجاست که اگر دوربین با این محدودیت های ایزو مواجه شود از سرعت شاتر کمتر استفاده می کند که منجر به تاری ناشی از حرکت (motion blur) بیشتر می ‌شود.

کاهش نویز (noise) و افزایش کیفیت تصویر

برخی از عکاسان بر این باورند که برای گرفتن تصاویر با کیفیت بالا، همیشه باید از ایزوی پایه استفاده کرد. با این حال، همانطور که در بالا نشان داده شد، این تفکر اشتباه است و گاهی اوقات در محیط ‌های تاریک هیچ انتخاب دیگری جز استفاده از ISO بالا تر نخواهید داشت.

تنها زمانی که نور کافی برای عکاسی وجود دارد از ایزو پایه استفاده کنید. سعی نکنید در یک محیط تاریک از ایزو 100 استفاده کنید چون عکس ‌هایتان بسیار تاریک خواهند شد. یا از طرف دیگر اگر از سرعت شاتر بالا برای ثبت سوژه در حال حرکت استفاده ‌کنید؛ اساسا شبیه عکس گرفتن در یک محیط تاریک است ( چون دارید مقدار زمانی که دوربین برای جذب نور نیاز دارد را به شدت محدود می کنید). بنابراین برای انواع خاصی از عکاسی ورزشی و اکشن، احتمالا ISO بالا تنها گزینه ی شماست.

برای به حداکثر رساندن کیفیت عکس خود، به این چهار مورد دقت کنید:

دیافراگم را با توجه به عمق میدان مورد نظرتان تنظیم کنید.
ISOرا روی حالت پایه و سرعت شاتر را برای داشتن تصویری روشن تنظیم کنید.
اگر تصویر شما بلوری و تار است میزان ISO را بالا ببرید و سرعت شاتر زیاد را انتخاب کنید تا تاری ناشی از حرکت (motion blur) از بین برود.
اگر میزان ISO بیش از حد بالا رفت و همچنان تصویر مطلوبی نداشتید دیافراگم را بازتر کنید که باعث می شود کمی عمق میدان از دست بدهید اما چاره ای نیست!

تصورات اشتباه در مورد ایزو (ISO)

گفته ها و تصورات زیادی در مورد ISO وجود دارد و حتی اگر این گفته‌ها رواج داشته باشند دلیل بر صحت آنها نیست. با هم چند مورد از برداشت های نادرست از ISO را که باعث گمراهی می شوند مرور می کنیم.

آیا ایزو میزان حساسیت سنسور (Sensor Sensitivity) است؟

این معمول ‌ترین باور درباره ایزو است و همان چیزی است که مکررا در وب سایت ها خواهید دید. با این حال اگرچه ممکن است این موضوع به شما کمک کند فکر کنید کاربرد ایزو مشابه کاربرد حساسیت سنسور است، اما این درست نیست. حسگرهای دیجیتالی بدون در نظر گرفتن ایزو تنها یک حساسیت دارند. بهتر است بگوییم ایزو شبیه این است که به دوربینتان بگویید با توجه به نور ورودی مشخص، تصویر خروجی چقدر باید روشن باشد.

آیا ایزو بخشی از نورپردازی (Exposure) است؟

نه، ایزو بخشی از نورپردازی نیست. سرعت شاتر و دیافراگم عکس شما را با دریافت نور روشن می ‌کنند ISO در عوض، عکسی را که قبلا ثبت کرده ‌اید روشن تر می کند. بنابراین عکاسان آن را جزء نور پردازی نمی دانند.

آیا افزایش ایزو مثل روشن کردن تصویر روی کامپیوتر است؟

این سوالی زیرکانه اما باز هم یک تصور غلط است. روشن کردن تصویر روی کامپیوتر از خیلی جهات شبیه بالا بردن ایزو است چون نویز بیشتری ایجاد می‌ کند (و منجر به تصویر روشن ‌تر می ‌شود). اما تفاوت این است که بالا بردن ایزو روی دوربین، تقریبا همیشه کیفیت تصویر بهتری از روشن کردن عکس بر روی کامپیوتر شما فراهم می‌کند. به عبارت دیگر بهتر است از ایزو ۸۰۰ در صورت نیاز استفاده کنیم به جای اینکه یک عکس ایزو ۱۰۰ را در نرم‌افزار پردازشی مانند Lightroom روشن کنیم!

چگونه ایزو روی عکس تاثیر می گذارد؟

ایزو روشنایی عکس را کم و زیاد می کند اما روی میزان نویز یا وضوح تصویر نیز تاثیر گذار است. روی کم ترین مقدار ایزو (ایزو پایه)، عکس دارای کم ترین مقدار نویز است و این موضوع کار ادیت کردن عکس (post-processing) را بسیار آسان می کند. در عوض روی بالا ترین مقدار ایزو، عکس بیشترین نویز را دارد.

مناسب ترین مقدار ایزو برای عکاسی در نور کم چقدر است؟

هنگام عکاسی در نور کم، سرعت شاتر شما کاهش پیدا می کند که در نهایت به ثبت لرزش دست و بلوری شدن تصویر منجر می شود. برای جلوگیری از این موضوع باید ایزو را افزایش دهید (مثلا ایزو 1600) و البته بسته به میزان نور محیط و اندازه دیافراگم، این مقدار باید افزایش پیدا کند.