تدوین فیلم چیست؟

تدوین فیلم (Film Editing) را می توان “هنر نامرئی” نامید چرا که هنگام صحبت از فیلم همیشه نام بازیگران، کارگردان و فیلمنامه نویس مطرح می شود و حرفی از تدوینگر (Film editor) به میان نمی آید! این در حالی است که کار نهایی فیلم را تدوین گر انجام می دهد و در سراسر محصول نهایی می توان اثر انگشت او را دید.

تدوین فیلم (Film Editing) به چه معناست؟

پروسه ی تدوین فیلم شامل گزینش شات ها (shot) و نماها (plan)، به ردیف کردن نماها و صحنه ها (scenes) و سکانس‌ها پشت سر هم، ترکیب کردن تمام صداها و تعیین میزان بلندی آنها و در نهایت هماهنگ کردن صدای نهایی با تصویر است. کار تدوین فیلم هم نیاز به استفاده از تکنیک ها و برنامه های ادیتینگ و هم خلاقیت تدوینگر دارد. تدوینگر یا ادیتور برای ادیت فیلم خام (raw footage) از تکنیک هایی چون کراس کات (crosscutting)، تدوین موازی (parallel editing)، مچ کات (match cut)، cutaway و غیره استفاده می کند و با اتصال کات ها به هم، در نهایت چیزی که ما به عنوان فیلم نهایی می بینیم را ارائه می دهد.

اهمیت تدوین در فیلمسازی (Filmmaking) چیست؟

فرقی نمی کند اگر روی یک برنامه ی تلویزیونی، فیلم سینمایی، فیلم کوتاه یا حتی ویدیو کار می کنید؛ اهمیت تدوین را در هیچ نوع فیلم و ویدیویی نمی توان نادیده گرفت. به دلایل بسیاری، تدوین بر نوع روایت فیلم تاثیر می گذارد. در این مقاله ی آکادمی هنر، مهم ترین آن ها را با هم مرور می کنیم:

• در پروسه ی تدوین مشخص می شود که بیننده چه زمانی کدام بخش ها را ببیند.

تدوینگر این قابلیت را دارد که ترتیب صحنه ها را تغییر دهد؛ زمان را به دلایل و اهداف مختلف جلو و عقب ببرد، با ماندن روی یک شات اطلاعات بیشتری از آن صحنه در اختیار بیننده قرار دهد یا با ندادن برخی اطلاعات، پایان پیچیده تری برای فیلم رقم بزند.

 

• تدوین بر سرعت فیلم تاثیر می گذارد.

تدوینگر سرعت فیلم را صحنه به صحنه و نیز در طول کل فیلم بررسی می کند و بر اساس آن برخی صحنه ها را حذف یا برخی را طولانی تر می کند. مثلا گاهی اوقات برای ایجاد تعلیق در داستان، از شات های طولانی و آهسته استفاده می کند یا اگر ببیند سرعت فیلم کند شده، با حذف بعضی صحنه ها به روند داستان سرعت می بخشد.

 

• با انجام تدوین می توان از پیوسته و سیال بودن روند فیلم اطمینان حاصل کرد.

یکی از وظایف تدوینگر این است که انسجام فیلم را شات به شات حفظ کند. مثلا در یک شات بازیگر از دری وارد اتاق می شود؛ اگر تدوینگر فیلم را چند شات جلوتر، در جایی که بازیگر ناگهان با فاصله ی زیادی از در قرار دارد کات کند، صحنه دچار یک پرش ناگهانی و غیر معقول می شود.

این نکته مخصوصا زمانی مهم است که فیلم در لوکیشن های مختلف فیلمبرداری می شود اما هدف این است که همه ی آن ها یک لوکیشن به نظر برسند و این کاری است که طی تدوین انجام می شود.

 

• تدوین در تعیین واکنش و حس تماشاگران موثر است.

تدوینگر با انتخاب شات های مختلف می تواند طیف وسیعی از هیجان را در بیننده ایجاد کند. فیلم ترسناکی را در نظر بگیرید که در یکی از صحنه های آن، فیلم ناگهان روی یک شات ترسناک کات می خورد در حالیکه همزمان آهنگ ترسناکی نیز پخش می شود. این همزمانی حس ترس را در بیننده تشدید می کند.

مراحل تدوین فیلم:

اسمبلی یا گزینش نماها (Assembly)

در این مرحله تدوینگر با توجه به فیلمنامه، نماها و فوتیج (footage) قابل استفاده را از پلان اول تا پلان آخر به ترتیب سکانس شماره بندی می کند. هیچ حذفی در این مرحله صورت نمی گیرد. در فیلم های هالیوودی با بودجه ی زیاد معمولا این مرحله از تدوین، طی پروسه ی فیلمبرداری انجام می شود.

راف کات (Rough cut) یا تدوین اولیه

پروسه ی راف کات معمولا چندین ماه طول می کشد و اولین همکاری تدوینگر و کارگردان در این مرحله صورت می گیرد. هنگام فیلمبرداری در ابتدا و انتهای یک پلان، مقداری بیشتر از آنچه مورد نیاز است فیلمبرداری می شود تا هنگام تدوین هر لحظه ای که از نظر تدوینگر مناسب تر است کات شود. بنابراین همیشه سر و ته هر پلان نیز در این مرحله دیده می شود.

تدوینگر در مرحله سوم کار خود اضافات کلی ابتدا و انتهای هر پلان را حذف کرده و تصاویر اصلی را به ترتیب هم پیوند می زند.

فاین کات (Fine cut) یا تدوین نهایی

در مرحله ی فاین کات، تدوینگر تصمیم نهایی را درباره نقطه ی کات و لحظه ی پیوند پلان ها با یکدیگر می گیرد. به این ترتیب پس از اتمام این مرحله تصاویر کاملا مداوم بنظر می رسند. پلان هایی که به هنگام ساخته شدن فیلم بطور جداگانه و در زمان ها و مکان های مختلفی فیلمبرداری شده اند از نظر موضوع، جریان وقایع و زمان و مکان، سیال و مداوم هستند. در این مرحله افکت های صدا (sound effects)، موسیقی، افکت های تصویری (visual effect) و درجه بندی رنگ (Color grading) نیز اضافه می شوند.

بهترین برنامه های تدوین فیلم (Post production)

امروزه اکثر فیلم ها به صورت غیر خطی (non-linear editing) و با نرم افزارهای مربوط به این کار ادیت می شوند. این نرم افزارها از اوایل دهه ی 90 مورد توجه قرار گرفتند و پیشرفت آن ها باعث راحتی کار تدوین به شیوه ی امروزی شد.

در هر فیلم برای هریک از المان ها و عناصرهای آن (مثل موسیقی، افکت های صدا، ویدیو و غیره) خط سیر جداگانه ای وجود دارد که این موضوع به تدوینگر اجازه ی ادیت هر کدام به صورت جداگانه را می دهد.

برای مرحله ی پس تولید یا تدوین فیلم، نرم افزارها و برنامه های بسیاری وجود دارد که استفاده از هر کدام به ترجیح تدوینگر بستگی دارد. از محبوب ترین نرم افزارهای ادیت فیلم می توان به Avid Media Composer، Final Cut Pro X و Adobe Premiere Pro اشاره کرد.

نکات مربوط به تدوین فیلم

تدوین فیلم معمولا یک مرحله ی زمانبر آزمون و خطا است. برای سرعت بخشیدن به روند تدوین و یادگیری تکنیک های جدید می توانید از نکات زیر کمک بگیرید:

1. کات ها را لا به لای حرکت ها جای دهید.

یکی از بهترین کارها برای داشتن کات های بی عیبی که بیننده متوجهشان نشود، کات روی لحظه هایی است که در صحنه چیزی یا کسی در حال حرکت است (مثل صحنه ی مشت زدن در یک دعوا).

2. از اضافه کاری بپرهیزید.

به این موضوع فکر کنید که وجود صحنه ای مثل بالا رفتن یک نفر از تمام پله ها در فیلم چقدر لازم است و بر این اساس بخش هایی که باعث کند شدن روند فیلم می شود را حذف کنید. این کار را می توانید با کات کردن بین زوایای مختلف دوربین نیز انجام دهید.

3. هدف هر صحنه را در نظر بگیرید.

هر شات را بر اساس اینکه چقدر به هدف سکانس نزدیک یا دور است، اضافه یا حذف کنید. مثلا اگر رفتار این لحظه ی شخصیت داستان بر اساس اتفاقی است که قبلا افتاده، با cutaway به گذشته فلش بک هایی بزنید و بیننده را از ابهام درآورید.

4. از کات ها و صداهای شبیه به هم استفاده کنید.

تدوینگر علاوه بر تدوین بصری فیلم، صداها را نیز می تواند ادیت کند و از ترکیب این دو صحنه های مشابهی درآورد. مثلا در فیلم Apocalypse Now (1979) صدای چرخش تیغه های هلیکوپتر در صحنه ی مبارزه، با صدای چرخش پره های فن (در صحنه ی بعد) که کاپیتان ویلارد زیر آن دراز کشیده، تشابه تصویری و صوتی جالبی ایجاد می کند.

5. از Motivated Cuts استفاده کنید.

چنین کات هایی می توانند رابطه ی علت و معلولی بین شات ها برقرار کنند. برای مثال وقتی یک شخصیت در حال روایت چیزی خارج از صحنه (offscreen) است – مثل صدایی که از جایی خارج از صحنه شنیده می شود – صحنه همزمان به شاتی با همان مضمون کات می خورد. مثلا دوربین شخصیتی را نشان می دهد که برای کسی دست تکان می دهد و کات بعدی همان فرد را نشان می دهد. با استفاده از این تکنیک می توانید تعلیق نیز ایجاد کنید. مثلا دوربین روی مردمک در حال گشاد شدن کسی ثابت است و کات بعدی علت گشادی مردمک را نشان می دهد.

6. از اینسرت شات (Insert Shot) برای اطلاعات دادن استفاده کنید.

اینسرت شات به کلوزآپ برای اشیاء یا وقایع گفته می شود (مثل نمایی از دستان کسی در حال پیانو زدن) که توجه بیننده را به چیز خاصی جلب می کند. استفاده از اینسرت شات نه تنها تنوع ترکیب بندی شات ها را زیاد می کند بلکه می توان از آن برای عوض کردن صحنه ها و رفتن به صحنه ی جدید نیز کمک گرفت.

7. از کات همزمان تصویر و موسیقی بپرهیزید.

درست هنگام قطع شدن صدای فیلم روی شات بعدی نروید؛ یا مثلا به محض تمام شدن دیالوگ کسی، سریع به شات بعدی که شخص دیگری در حال صحبت است نروید چرا که با این کار توجه مخاطب را به کات جلب می کنید. به جای این کار می توانید از تکنیک های pre-lapping و post-lapping استفاده کنید. یعنی اینکه موسیقی یا صداهای دیگر را کمی قبل تر یا بعدتر از کات اعمال کنید.

8. به فکر مانیتور دوم باشید.

ادیت کردن با یک مانیتور باعث اتلاف وقت می شود چرا که به صورت مداوم مجبورید تب های روی کامپیوتر را باز و بسته کنید. داشتن مانیتور دیگر به شما فضای بیشتری برای جدا کردن فایل های صدا و تصویر از دیگر برنامه های تدوین می دهد.