پیش تولید فیلم چیست؟

پیش تولید (pre-production) اولین مرحله از ساخت یک فیلم، برنامه تلویزیونی یا آگهی تبلیغاتی است که قبل از شروع فیلمبرداری صورت می گیرد. از مراحل بعدی ساخت یک فیلم می توان به تولید (production) که طی آن فیلمبرداری انجام می شود و پس تولید (post-production) که در آن فیلم خام ادیت می شود، اشاره کرد.

هرگونه اشتباه و خطای محاسباتی در اولین مرحله، تأثیر مخربی روی کل پروژه می گذارد. برنامه ریزی درست برای مرحله ی پیش تولید، اساس ساخت یک فیلم موفق است.

به سر انجام رساندن فیلمنامه، انتخاب بازیگران و عوامل تولید، تعیین لوکیشن ها و تاریخ فیلمبرداری و نیز فراهم کردن تجهیزات لازم، همگی از مراحل پیش تولید فیلم اند که لازم است به درستی مدیریت شود.

در ادامه مهم ترین نکات پیش تولید فیلم (pre-production) را مرور می کنیم.

داستان

چه قصد ساخت یک فیلم را داشته باشید چه آگهی تبلیغاتی، در طول این مرحله باید به یک جمع بندی کلی برسید:

آیا همه ی عناصر داستان سر جای خودش قرار دارد؟

در ابتدا نیاز است ریتم و خط سیر داستانتان را بررسی کنید؛ آیا اصلا ريتمی دارد؟ آیا همه چیز به طور طبیعی در آن در جریان است؟ آیا همه چیز قابل باور است؟ آیا هنگام فیلمبرداری خوب از آب در می آید؟

پس از اینکه مطمئن شدید داستان هیچ مشکلی ندارد، می توانید لیستی از تمام کارهایی که نیاز است در مرحله ی تولید و با شروع فیلمبرداری انجام شود تهیه کنید.

فیلمنامه را چندین بار بخوانید و بازبینی کنید. داشتن پیش نویس های اولیه به شما کمک می کند که شخصیت های داستان را از آب و گل دربیاورید و بخش های اضافه را حذف کنید. طی این مرحله است که تصمیم می گیرید چه چیزی باید تغییر کند و اضافه یا حذف شود. هرچه بیشتر فیلمنامه را جمع و جور کرده و به سرانجام برسانید در مرحله ی تولید راحت تر خواهید بود.

روی کاغذ کارگردانی نکنید

یکی از مهم ترین نکاتی که هنگام کار روی فیلمنامه باید از آن پرهیز کنید، کارگردانی است!

از نوشتن چیزهایی مثل “در اینجا زوم شود” یا “اینجا جامپ کات لازم است” بپرهیزید و آن ها را به کارگردان و مرحله ی تولید بسپارید. هنگام فیلمبرداری همیشه فضای مناسبی برای اعمال خلاقیت و تصمیم گیری در مورد شات ها (shots) فراهم است پس نگران نباشید.

اگر روی آگهی تبلیغاتی کار می کنید، طرحی مفصل و جزئی بنویسید

در یک آگهی باید بتوانید در مدت زمان بسیار کوتاه، داستانی با جزئیات بسیار بگویید. به بیان دیگر هنگام ضبط آگهی باید راجع به هر چیزی که روی صفحه نمایش ظاهر می شود اطلاعات دقیقی بدهید. هر چیزی که نیاز است را توضیح دهید، بازیگری که نیاز است را استخدام کنید و به مواردی مثل فضای آگهی، روند آن و ترکیب رنگی که در آن استفاده می کنید دقت کنید چون همه ی این ها تاثیر بسیاری بر نتیجه می گذارند.

اگر دقیقا بدانید چه می خواهید، راحت تر می توانید همه ی این کارها را انجام دهید. ابتدا لازم است بازیگری که نقش کلیدی را بازی می کند انتخاب کنید و بعد در مورد سایر بازیگران (اگر بیش از یک نفر مورد نیاز است) تصمیم گیری کنید.

 برنامه بریزید.

بسته به نوع پروژه ای که روی آن کار می کنید (مثل مستند یا یک برنامه ی نیمه بداهه) ممکن است حتی با چیزی به اسم فیلمنامه یا هر متن مکتوب دیگری سر و کار نداشته باشید. با این حال باز به برنامه ریزی نیاز خواهید داشت. یک برنامه ی دقیق، به جلو بردن پروژه کمک می کند و ذهنتان را روی هدف متمرکز نگه می دارد. هر چه طرحتان واضح تر باشد، محصول نهایی نیز بهتر خواهد بود.

هنگامی که کار فیلمنامه یا طرح کلی تمام شد، نوبت به جمع بندی نهایی و تصمیم گیری راجع به لوکیشن فیلمبرداری، طراحی صحنه و لباس، شخصیت ها، وسایل و اثاثیه لازم صحنه و جلوه های تصویری می رسد.

در زیر نگاهی به این موارد می اندازیم:

طراحی صحنه و لباس

لباس هایی متناسب با تم داستان انتخاب کنید.

اگر بودجه ی فیلمتان خیلی زیاد نیست قطعا به یک طراح صحنه و لباس احتیاج خواهید داشت. لباس یک عنصر ضروری در فیلم است؛ برای انتخاب رنگ ها و بافت ها نه تنها به مشورت با یک طراح لباس که با بخش طراحی تولید، کارگردان و مدیر عکاسی و حتی چهره پرداز نیز نیاز است. با انجام این کار می توانید اطمینان حاصل کنید که فیلم از ظاهری منسجم و هویت بصری برخوردار است.

خوب است پس از اتمام نوشتن فیلمنامه از یک طراح صحنه و لباس کمک بخواهید تا هر چه زودتر تصمیم گیری های لازم انجام شود و نتیجه به مشورت بخش های مختلف برسد.

چند کپی از یک مدل لباس احتیاج دارید؟

لازم است بدانید که در طول فیلمبرداری چند لباس از یک مدل خاص نیاز است. بهتر است همیشه اینطور فرض کنید که بازیگری روی لباسش سس کچاپ می ریزد یا کسی زیادی عرق می کند و به لباس دیگری نیاز دارد. طراح لباس لیستی از تعداد دفعاتی که بازیگران لباس عوض می کنند را ارائه می کند که بر اساس آن تعداد لباس هایی که نیاز است تهیه شود (ممکن است یک لباس در صحنه های مختلف چندین بار مورد استفاده قرار گیرد که طبیعتا از آن کپی های بیشتری نسبت به لباسی که فقط در یک صحنه پوشیده می شود لازم است.)

اثاثیه (props) و وسایل لازم

قبل از شروع فیلمبرداری باید تمامی اثاثیه و وسایلی که لازم است، تهیه شود. این کار بر عهده ی تیم طراحی است. این تیم همچنین مسئول تهیه ی همه ی جزئیاتی است که قرار است صحنه را آنطور که باید باشد تزئین کند. این مرحله بهتر است در جمع بندی دوم صورت بگیرد. اگر همیشه اینطور در نظر بگیرید که کمتر از چیزی که فکر می کنید زمان دارید، وقت کم نمی آورید.

فکری برای جلوه های بصری (visual effects) بکنید.

جلوه های بصری فقط به انفجارهای بزرگی که در یک جنگ اقلیمی در فیلم اتفاق می افتد خلاصه نمی شود. هر افکتی از پرده ی سبز گرفته تا دایناسورهای خلق شده توسط کامپیوتر، جلوه های بصری محسوب می شوند.

لازم است بدانید دقیقا به چه جلوه هایی نیاز دارید چرا که ساختن آن ها زمان بر است. اگر قبل از شروع فیلمبرداری به فکر این موضوع باشید، شانس بیشتری برای خلق هر چه بهتر آن ها خواهید داشت.

با بخش های اصلی درگیر در مرحله ی پیش تولید فیلم (pre-production) همکاری کنید

برای بخش جلوه های بصری، درک دقیق از آنچه کارگردان و مدیر عکاسی در ذهن دارند بسیار مهم است. ساده ترین راه برای اطمینان از اینکه همه متوجه موضوع شده اند یا نه این است که همه ی جزئیات به دقت و مفصلا شرح داده شود.

تبدیل هر چیزی در فیلمنامه که احتیاج است توسط کامپیوتر به صورت افکت در بیاید زمان زیادی خواهد برد. همان طور که پیشتر هم گفتیم، هر چه زودتر این فرایند را شروع کنید بهتر است.

سرمایه گذاری و بودجه (Financing and Budgeting)

سرمایه گذاری

بدون سرمایه ی کافی، ساخت فیلم خیلی جلو نخواهد رفت. لازم است برای پیدا کردن یک تیم سرمایه گذاری آستین بالا بزنید. برای جذب سرمایه گذار نیاز به تعیین بودجه دارید؛ بنابراین منطقی عمل کردن در تعیین مقدار بودجه بسیار مهم است. کم کردن هزینه های لازم یا خرج تراشی کردن هیچ کدام سودی برایتان نخواهد داشت.

پروژه تبلیغاتی (Commercial Project)

در تولیدات تجاری، یک مشتری یا آژانس روی پروژه ی شما سرمایه گذاری می کند و این یعنی لازم است در خرج کردن بودجه محتاط عمل کنید. با توجه به اینکه آگهی های بازرگانی از نظر زمانی بسیار کوتاه اند، داشتن برنامه برای انتخاب دست اندر کاران، لوکیشن و طراحی تولید ضروری است. سعی کنید همه ی کارها را تا جای ممکن سریع و سر وقت انجام دهید.

از آنجا که معقوله ی زمان در تولیدات تجاری از موضوعات اساسی است، آژانس های قابل اعتماد، بخش کلیدی تیم شما را تشکیل خواهند داد و خوب است هر پروژه ای که روی آن کار می کنید را به عنوان فرصتی برای ایجاد رابطه با افرادی که می توانند در آینده به شما کمک کنند در نظر بگیرید.

بودجه

برنامه ای که شما برای بودجه ی خود می ریزید به نوع چیزی که می سازید و زمان شروع فیلمبرداری بستگی دارد. خوب است وقتی برای فیلمبرداری برنامه ریزی می کنید ببینید چه نوع بودجه هایی در دسترس است چون ممکن است گزینه ی درخواست بودجه ی عمومی برایتان موجود باشد. البته گاهی اوقات استودیوها اصرار دارند که شما نوع خاصی از بودجه را انتخاب کنید.

ضمانت انجام کار

صحبت از هر نوع تولید که باشد، همیشه کنار گذاشتن بخشی از بودجه برای روز مبادا و وقایع احتمالی ضروری است. معمولا سرمایه گذاران پروژه های بزرگ تضمینی برای اتمام انجام کار می خواهند.

مهم است به یاد داشته باشید که نمی توانید همه چیز را پیش بینی کنید. مشکلاتی رخ خواهد داد و اشتباهاتی صورت خواهد گرفت. باید انتظار هر اتفاق غیر منتظره ای را داشته باشید. مطمئن باشید که مرحله ی پس تولید و خلق جلوه های بصری با هزینه ی بیشتری نسبت به مقدار پیش بینی شده تمام خواهد شد.

عوامل تولید را در مرحله ی پیش تولید فیلم (pre-production) انتخاب کنید

این کار را به تنهایی نمی توانید انجام دهید. هرچه پیش تولید جلوتر برود، افراد بیشتری به تیمتان خواهند پیوست. بعضی از آن ها باید در اسرع وقت به تیم بپیوندند و بعضی دیگر می توانند در مرحله ی تولید وارد تیم شوند.

بگذارید به مهم ترین عوامل تولید فیلم در این مقاله ی آکادمی هنر نگاهی بیندازیم:

عوامل تولید فیلم (Film Crew)

مهمترین سرمایه گذاری روی عوامل فیلم انجام می شود. معمولا 80% از بودجه شما به این بخش تعلق می گیرد. بسته به بزرگی پروژه ی تولید، نوع عواملی که نیاز دارید متفاوت است اما از آنجایی که از همان ابتدا با مشکلاتی مواجه خواهید شد، استخدام بعضی از افراد برای شروع ضروری است. افرادی که در سازماندهی همه چیز نقشی کلیدی دارند عبارتند از: تهیه کننده، مدیر تولید و دستیار اول کارگردان.

در زیر هر یک از این ها را مفصل توضیح می دهیم:

تهیه کننده (Producer)

تهیه کننده مدیریت بودجه ی پروژه را بر عهده دارد؛ اما نقش او به همین ختم نمی شود. او در اصل مدیر عامل یک فیلم است و کارهای روزانه ی تولید مثل برنامه ریزی، استخدام و رسیدگی به کل تیم تولید را مدیریت می کند. تهیه‌کننده در تمام مراحل فیلم‌سازی از توسعه تا تکمیل پروژه نقش مهمی دارد و همه ی عوامل به صورت مستقیم یا غیر مستقیم زیر نظر او فعالیت می کنند.

مدیر تولید (Unit Production Manager/UPM)

وظایف مربوط به مدیر تولید را تهیه کننده هم می تواند انجام دهد اما بیشتر پروژه ها برای انجام کارهایی از قبیل هماهنگی های لازم بین سایر عوامل فیلم، تهیه بودجه، رفع مشکلات فیلمنامه، برنامه ریزی های مقدماتی فیلمبرداری و غیره به یک مدیر تولید نیاز دارند.

دستیار اول کارگردان (First Assistant Director/AD)

دستیار اول کارگردان (یا دستیار کارگردان) مستقیما با کارگردان در ارتباط است و می توان گفت رابط بین کارگردان و سایر عوامل است. این فرد مدت زمان لازم برای تولید را مشخص می کند و برای جلوگیری از هزینه های اضافی، بر اساس آن برنامه ریزی های روزانه را انجام می دهد. مدیریت زمان از جمله کارهای بسیار مهم دستیار کارگردان است.

از دیگر وظایف AD تهیه ی لیستی از تعداد روزهایی است که به هر بازیگر دستمزد پرداخت شده و نیز برنامه ریزی برای روزهای فیلمبرداری است.

کارگردان (Director)

حضور کارگردان در مرحله پیش تولید فیلم (Pre-production) به آمادگی هر چه بیشتر برای فیلمبرداری کمک می کند. ممکن است کارگردان افراد مهم دیگری مثل مدیر عکاسی را هم وارد مرحله ی تولید کند. همکاری با کارگردان در تهیه ی شات لیست ها (shot lists) و برنامه ریزی های فیلمبرداری به شما کمک می کند تا هنگام رفتن به مرحله ی تولید همه چیز آماده باشد.

مدیران

هر کدام از عوامل فیلم، بخش های مختلفی را تشکیل می دهند که هر یک از این بخش ها نیز توسط یک سرپرست یا مدیر اداره می شوند. از عوامل مهم در مرحله ی پیش تولید می توان به مدیر انتخاب بازیگر (casting director)، طراح لباس و طراح تولید (production designer) اشاره کرد. با نزدیک شدن به مرحله ی تولید می توان کار را به این افراد واگذار کرد. مدیران بخش های مختلف باید به طور منظم به پروژه سر بزنند و از پیشروی کارها اطمینان حاصل کنند.

آمادگی برای فیلمبرداری

فیلمبرداری بخش مهمی از مرحله ی تولید فیلم است که طی آن از بازیگران روی صحنه توسط دوربین فیلم گرفته می شود. در این بخش می خواهیم ببینیم چگونه می شود برای هر چیزی که جلوی لنز یا پشت آن در جریان است برنامه بریزیم.

انتخاب بازیگران (Casting)

حقیقتی که وجود دارد این است که هیچوقت شخصیت ها آنطور که انتظار داشته اید، توسط بازیگران ارائه نمی شوند. هدف از انتخاب بازیگر، دادن نقش به کسی است که بیشترین سازگاری با شخصیت داستان را داشته باشد و ایفای نقش توسط بازیگران همیشه با یک سری کارها و تصمیمات غیرمنتظره همراه است.

برای یافتن بازیگر می توانید از یک آژانس کمک بگیرید یا خودتان برای آن آگهی کنید. بسته به بزرگی پروژه برای پیدا کردن بازیگران مورد نظر خود گزینه های مختلفی دارید. با توجه به استعداد و شهرت هر کسی که استخدام می کنید، هزینه ی متفاوتی خواهید پرداخت.

بازیگران در پروژه های تجاری

در مورد پرداخت به بازیگرانی که در یک آگهی تبلیغاتی ایفای نقش می کنند نیز این نکته را باید در نظر گرفت که نه تنها در ازای زمانی که برای ضبط می گذارند بلکه در مورد پخش و انتشار آگهی نیز موظفید به او مبلغی از درآمد را بپردازید. شما باید به تمام پلتفرم هایی که برای انتشار محصول خود لازم دارید فکر کنید و مذاکرات لازم برای پرداخت دستمزد را با بازیگر خود انجام دهید. طبیعتا هر چه بودجه ی بیشتری داشته باشید و بخواهید به صورت گسترده تری محصولتان را منتشر کنید، مبلغ بیشتری نیز به آژانس ها و بازیگران پرداخت خواهید کرد.

انتخاب بازیگر مناسب

در آدیشن (Audition) باید از هر بازیگر بخواهید قسمت های مختلفی از فیلمنامه را بخواند تا بتوانید طیف توانایی های او را بررسی کنید. همچنین می توانید آدیشن را چند نفره و به طور گروهی برگزار کنید تا ببینید با هم همخوانی دارند یا خیر. برای انتخاب، لازم است چندین بار از بازیگران مورد قبولتان تست بگیرید تا هر دفعه گزینه ها را محدودتر کرده و در نهایت به بهترین گزینه برسید.

مورد دیگری که باید به آن توجه کنید این است که قبل از شروع ضبط باید برخی کارهایی که لازم است بازیگر طی فیلمبرداری انجام دهد را به او بگویید. مثلا اگر در جایی از فیلم باید لباسش را دربیاورد یا درون استخری شنا کند، باید از قبل به او اطلاع دهید.

تهیه ی تجهیزات

در اکثر پروژه های بزرگ، آماده سازی به معنای اجاره ی تجهیزات ضبط، صدا و نورپردازی و موارد دیگر است. اگر تجهیزات را برای چندین ماه اجاره می کنید ممکن است بتوانید کمی تخفیف بگیرید. همچنین خوب است از دست اندر کاران فیلم بپرسید که آیا تجهیزاتی دارند که یا با قیمت پایین تر یا مجانی آن ها را در اختیار پروژه قرار دهند.

هرگز فراموش نکنید که داستان فقط به تهیه ی تجهیزات ختم نمی شود و هربار که به لوکیشن جدیدی می روید باید آن ها را به آن جا منتقل کنید. این کار به تعدادی وسیله نقلیه و نیز تعدادی پرسنل آموزش دیده برای راه اندازی تجهیزات نیاز دارد.

پیدا کردن لوکیشن مناسب

هنگامی که صحنه های فیلم را به شکل استوری برد (Storyboard) درآوردید، نیاز است که لوکیشن مناسب برای فیلمبرداری را هم پیدا کنید. اگر برای فیلمبرداری به یک استودیو نیاز دارید باید از قبل هماهنگی های لازم را انجام دهید و چک کنید که استودیو برای تاریخ مورد نظر شما در دسترس است یا نه. انجام این کارها از قبل به شما فرصت می دهد تا بهتر روی سازماندهی صحنه و سایر موارد تمرکز کنید.

با توجه به حجم بالای کار، احتمالا کمک گرفتن از یک مدیر لوکیشن (Location manager) با تجربه نیازتان می شود. برای پیدا کردن بهترین لوکیشن، لازم است تا کارگردان، مدیر عکاسی و طراح تولید با مدیر لوکیشن، همکاری های لازم را انجام دهند. در انتخاب مکان فیلمبرداری همیشه سر و صدای زیاد خیابان های شلوغ را در ذهن داشته باشید؛ البته که این مشکل در مرحله ی تدوین قابل حل است ولی می توان با انتخاب لوکیشن بهتری از چنین مشکلاتی جلوگیری کرد.

فیلمبرداری در محیط باز

احتمالا باید در فضای باز هم فیلمبرداری کنید و این بدان معناست که باید روی مواردی مانند آب و هوا و مجوزهای فیلمبرداری نیز حساب کنید. همچنین باید موارد دیگری مثل اینکه دسترسی به لوکیشن برای حمل تجهیزات چگونه است و آیا هتل های کافی برای ماندن عوامل در آن منطقه وجود دارد را هم در نظر بگیرید.

آخرین مراحل پیش تولید فیلم (pre-production)

استوری بورد و شات لیست ها

استوری برد (Storyboard) یا فیلم‌ نامه ی مصور، پلی است میان یک فیلم ‌نامه ی مکتوب و شکل بصری آن. استوری برد کردن داستان به شما آمادگی لازم برای پردازش و اجرای هر چه بهتر آن را می دهد.

شات لیست (shot lists) یا فهرست برداشت ها در واقع گزارش فیلم ‌برداری است که تاریخ و شاتی که قرار است ضبط شود و جزئیات مربوط به نحوه ی فیلمبرداری از صحنه را درآن می نویسند. این کار باعث می شود یک برنامه و نمای کلی برای فیلمبرداری داشته باشید.

شکستن هر صحنه به اجزای تشکیل دهنده ی آن – شات ها – کمک می کند به شکلی موثرتر برای فیلمبرداری برنامه بریزید. برای بعضی شات ها لازم است که دوربین ثابت باشد، بعضی دیگر به شات پن، زوم یا ترکینگ نیاز دارند و ضبط هر کدام از این شات ها به زمان متفاوتی نیاز دارد و اینجاست که داشتن برنامه اهمیت پیدا می کند.

در مورد شات ها با کارگردان و تدوینگر مشورت کنید

قبل از فیلمبرداری و در مرحله ی پیش تولید اگر در مورد شات ها با تدوینگر صحبت کنید می توانید حتی از ضبط دوباره ی بعضی شات ها و هزینه های آن جلوگیری کنید. کمک فکری و مشورت باعث می شود که هم در هزینه و هم در زمان صرفه جویی کنید و تا جای ممکن به مشکل بر نخورید.

هرچقدر که جزئیات یک شات بیشتر باشد طبیعتا فیلمبرداری از آن هم دشوارتر خواهد بود. مدت زمان یک شات، فاکتوری تعیین کننده در برنامه ریزی برای فیلمبرداری است.

برنامه ریزی برای فیلمبرداری

تا اینجا به جمع بندی خوبی رسیده اید و شات لیستتان هم آماده است. اگر برنامه ای دقیق برای فیلمبرداری تهیه کرده باشید که دیگر حرف ندارد. حالا تنها کاری که باید در پایان این مرحله انجام دهید، پر و بال دادن و اضافه کردن جزئیات دقیق به برنامه است.

برنامه ریزی کار راحتی نیست چرا که به عوامل بسیار زیادی از بازیگر و در دسترس بودن لوکیشن گرفته تا مدت زمان فیلمبرداری و تکنیک های لازم برای آن بستگی دارد. خوب است نکات مربوط به برنامه ریزی فیلم را بدانید تا بتوانید بهتر عمل کنید.

تقریبا به انتهای این مرحله از فیلمسازی رسیده اید  اما با انجام چند کار دیگر می توانید کاملا مطمئن باشید که با آمادگی لازم به مرحله ی تولید خواهید رفت.

تمرین

الان فرصت مناسبی برای امتحان عملی بودن برنامه تان است و این کار با تمرین کردن میسر می شود. برای تمرین می توانید تمام بازیگران اصلی فیلم را جمع کنید و شروع به خواندن فیلمنامه کنید؛ اینگونه هم می توانید ببینید فیلمنامه چقدر خوب از کار درآمده هم اینکه بازیگران کنار یکدیگر چگونه عمل می کنند.

آمادگی تمام بخش ها

غیر از کارگردان و بازیگران، سایر بخش ها نیز باید تمرین ها و آمادگی های لازم را برای ورود به مرحله ی تولید انجام دهند. فیلم نامه باید خوانده شود، نحوه ی ضبط شات ها باید مشخص باشد و همه چیز باید آمادگی کافی برای اجرایی شدن را داشته باشد.

کسب آمادگی کمک می کند که مشکلاتی اگر وجود دارند، قبل از تولید پیدا و حل شوند و تا جای ممکن، موضوع جدید و غیرمنتظره ای برای مرحله ی بعد باقی نماند.

کلام آخر

تا این لحظه بودجه تهیه شده و کار فیلمنامه به پایان رسیده، عوامل فیلم استخدام شده اند و برنامه ریزی های دقیقی نیز صورت گرفته است. پروژه آماده ی رفتن به مرحله ی تولید است. ممکن است از میزان حجم کار مضطرب شوید اما بدانید که با مدیریت درست همه چیز طبق برنامه پیش می رود و نتیجه ی کار در نهایت باعث آرامش خاطرتان خواهد شد.